Иваненко, Виктор Валентинович
Иване́нко Ви́ктор Валенти́нович (1947 шеран 19 сентябрехь, Тюменан областан, Ишиман кӀоштара Кольцовка эвлахь – 1 январь 2023 шеран) — советийн а, российн а пачхьалкхан кхерамзаллин меженийн гӀуллакххо, РСФСР ПКхК председатель, РСФСР федералан кхерамзаллин директор, инарла-майор.
| Иваненко Виктор Валентинович | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| оьрс. Ви́ктор Валенти́нович Иване́нко | |||||||||
|
|||||||||
| Президент | Ельцин Борис Николаевич | ||||||||
| Хьалха хилларг | дарж меттахӀоттийна; ? (1965 шо кхачале) | ||||||||
| Когаметтаниг | дарж дӀадаьккхина | ||||||||
|
|||||||||
| Президент | Ельцин Борис Николаевич | ||||||||
| Когаметтаниг | Баранников Виктор Павлович | ||||||||
| Вина терахь | 1947 шеран 19 сентябрь (77 шо) | ||||||||
| Вина меттиг | ССРС РСФСР, Тюменан областан, Ишиман кӀоштара Кольцовка эвлахь | ||||||||
| Кхелхина терахь | 2023 шеран 1 январь (75 шо) | ||||||||
| ДӀавоьллина | |||||||||
| Парти | |||||||||
| Дешар | |||||||||
| СовгӀаташ |
|
||||||||
| Пачхьалкх |
 ССРС  РСФСР |
||||||||
| ЦӀе | инарла-майор | ||||||||
| Буьйр дар | РСФСР Федералан кхерамзаллин агенталла, РСФСР Пачхьалкхан кхерамзаллин комитет | ||||||||
Карьера
бӀаьра нисйанЧекхйаьккхира Тюменан индустриалан институтан электротехникин факультет (1970)[1] говзаллашца «Автоматика а, телемеханика а», «инженер-электрик». 1971 шарахь чекхйаьна ССРС ПКхК лакхара курсаш.
Болх бина ССРС а, РСФСР а пачхьалкхан кхерамзаллин меженашкахь (1970—1992). 1970—1986 шерашкахь болх бира Тюменан областан ПКхК урхаллехь: оперативан векал, Нижневартовскан гӀалин декъан хьаькам, Урхаллин хьаькаман гӀовс.
1986—1991 шерашкахь — ССРС ПКхК лакхара инспектор, декъан хьаькам, инспекторийн урхаллин хьаькаман гӀовс.
1991 шеран майхь дуьйна — председателан декхарш кхочушдийриг[2], а с 5 августа по 26 ноября 1991 года — председатель воссозданного КГБ РСФСР[3][4].
Российн, 1991—1993 шерашкахь, хилла инарлин прокуроро В. Г. Степанковс (2016) деллачу суьртаца: "...советийн ПКхК Ӏаткъамах мукъавала гӀортар дара иза. Амма цуьнан чӀогӀа хадийна аппарат йара, верриг 100 стаг, хевшина бара уьш оццу Лубянкехь, Крючков санна"[5].
1991 шеран 26 ноябрехь Российн президента Ельцин Бориса омар делира РСФСР ПКхК РСФСР Федералан кхерамзаллин агентсталла (ФКхА) йарах лаьцна[4]. Генеральным директором этого агентства — Министром РСФСР был назначен Виктор Иваненко[6]. В январе 1992 года освобожден от должности[7] дукха хан йаллале, РСФСР Конституцин суьдан ховшаршкахь ФКхА а, ЧГӀМ цхьаьнатоьхна КхЧГӀМ ярна дуьхьала вистхиларна, «штаташ йацйарна» дӀаваьккхира пачхьалкхан кхерамзаллин меженашкара[8](жамӀ – суьдо сацийра президентан Ельцинан КхЧГӀМ кхолларан омар).
Йукъараллин гӀуллакх
бӀаьра нисйан- Россия-АСЕАН цхьаьна гӀуллакхдаран фондан Тергонан кхеташонан декъахо
- Къоман гражданийн бакъонашларйаран, законашкхолларан, суьдан меженашца йукъаметтиг лелон комитетан президиуман декъахо
- Маьрша «Гражданийн йукъаралла» кхолламан президиуман декъахо
- Арахьара а, дуьхьалонан а политикин кхеташонан декъахо[9]
- Российн Федерацин Федералан Гуламан Пачхьалкхан Думин III кхайкхаман депутатийн кандидатийн федералан испискин йукъахь вара, йукъатеттинера харжаман блоко «Даймохк - Йерриг Росси»
Позици
бӀаьра нисйан- «йукъараллин лаийта деза йукъараллин тергам латто а, иза бан таро йан а. Хьалхара гӀулч мукъане а йаккха йеза, эра ду вай, Пачхьалкхан думин бакъо йала йеза башха гӀуллакхийн белхан парламентан таллам бан. Прецедент а кхуллур йу, Ӏемар а ду. 1991 шарахь иза дан гӀоьртира, аса хьалха дийцира ПКхК кадрийн резерве хьожу депутатийн комиссех лаьцна. Кхинчу мехкашкахь башха гӀуллакхийн белхан тӀехьа парламентан тидам — хила йеза норма ю»[8].
СовгӀаташ
бӀаьра нисйан- ЦӀен Седан орден
- йалх мидал
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ ТюмГНГУ — 55. Имена Нефтегаза: Виктор Иваненко — Тюменский Государственный Нефтегазовый Университет Архивйина 2013-12-27 — Wayback Machine
- ↑ Постановление Президиума Верховного Совета РСФСР от 05.05.1991 № 1166-I. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 24 август. Кху чуьра архивйина оригиналан 2014 шеран 26 августехь Архивйина 2014-08-26 — Wayback Machine
- ↑ Указ Президента РСФСР от 05.08.1991 N 33 «О Председателе Комитета государственной безопасности РСФСР»>
- ↑ 1 2 УКАЗ Президента РСФСР от 26.11.1991 N 233 «О ПРЕОБРАЗОВАНИИ КОМИТЕТА ГОСУДАРСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ РСФСР В АГЕНТСТВО ФЕДЕРАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ РСФСР» (вместе с "ВРЕМЕННЫМ ПОЛОЖЕ… ТӀекхочу дата: 2016 шеран 21 апрель. Кху чуьра архивйина оригиналан 2016 шеран 4 мартехь Архивйина 2016-03-04 — Wayback Machine
- ↑ https://tass.ru/spec/august1991
- ↑ УКАЗ Президента РСФСР от 26.11.1991 N 234 «О РУКОВОДИТЕЛЯХ АГЕНТСТВА ФЕДЕРАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ РСФСР». ТӀекхочу дата: 2016 шеран 21 апрель. Кху чуьра архивйина оригиналан 2016 шеран 4 мартехь Архивйина 2016-03-04 — Wayback Machine
- ↑ «Борис Ельцин берет свой указ назад» Архивйина 2017-03-26 — Wayback Machine «Известия», 18 января 1992 г., № 15
- ↑ 1 2 Ъ-Огонек — Без названия
- ↑ Иваненко Виктор Валентинович | Совет по внешней и оборонной политике