1 январь
1 январь — шеран 1-ра де Григорийн рузманца. Шо чекхдала дисина 364 де (365 де високосан шерашкахь).
| Январь | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2025 шо | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1582 шеран 15 октябрь кхачале — 1 январь юлианан рузманца, 1582 шеран 15 октябрера дуьйна — 1 январь кхаччалц григорийн рузманца.
XX а, XXI а бӀешераш догӀу 19 декабрехь юлианан рузманца[1].
Ӏиданаш а, иэсан терхьаш
бӀаьра нисйанХьажа кхин а: Категори:1 январан Ӏиданаш
Дуьненайукъара
бӀаьра нисйан- Керла шо григорийн рузманца.
- Дерригдуьненан машаран де (Дуьненайукъара машар бар доьху де).
- Йукъараллин рицкъан де.
Къоман
бӀаьра нисйан
Куба — Мукъайаларан де.
Камерун — Маршонан де.
Литва — Литван байракхан де.
Словаки — Словакин республика кхоллайаларалан де.
Чехи — Чехин пачхьалкх меттахӀотторан де.
Динан
бӀаьра нисйан
Католицизм- — Сийлахь Марйаман даздар;
- — сийлахь Агриппинан, Августодунан (Отёнан) епископан иэс;
- — сийлахь Алмахи (Телемахан) Ӏазапхочун иэс;
- — сийлахь Страмби Викентий Мария, епископан Мачератан а, Толентинан а иэс;
- — сийлахь Дижонера Вильгельм (Гийоман) иэс;
- — сийлахь Евфросини Искандатин, йоӀстеган иэс;
- — сийлахь Здиславин Ӏазапхочун иэс;
- — Фульгенций Руспийн иэс.
.svg){kind=small}
- — Ӏазапхочун Вонифатийн Тарсийн иэс (290 шо);
- — динехь нийса йолу Аглаидин Руман иэс (290 шо чекхдаьлча);
- — динехь нийса йолу йоӀстеган Сусаннин иэс (вайн эрал VII бӀешо хьалха)
- — Ӏазапхойн мисархойн Илиян, Прован, Арисан иэс (308 шо)[4];
- — Ӏазапхочун Полиевктан а, диаконан Тимофейн иэс (IV век)[5];
- — серладахархочун Григорийн, епископан Омиритан иэс (552 шо гергга);
- — серладахархочун Вонифатий Къинхетамечун, епископан Ферентин иэс (VI бӀешо)[6];
- — Ӏазапхочун Трифонан пресвитеран;
- — таррашца хедийна Евтихий, Фессалоника а, цаьрца 200 боьрша стаг а, 70 зуда а иэс;
- — инзаре хӀума дечу ша саннарг воцучу Илия Муромец, Печерин иэс (1188 шо геррга).
Именинаш
бӀаьра нисйан- Католикин: Агриппин, Алмахий, Бонфилий Мональд, Викентий-Мария Страмби, Вильгельм, Гуголин Евфросини, Здиславан, Иосиф Мария Томази, Клар, Конкорди, Кронан, Куан, Магн, Мартина, Мидвин, Мохуа, Одилон, Телемах, Устим, Фульгентий, Эвгенд, Эльван.
- Православин: Аглаидин, Арисан, Вонифатийн, Григорийн, Ильян, Олтуфийн, Полиевктан, Прован, Сусаннин, Тимофейн, Трифонан, Фессалоникин.
Оцу динахь хилларг
бӀаьра нисйан- Соьлжа-ГӀала гӀала ю аьлла сацам бина. Цул хьалха иза гӀап лоруш яра (1870 шеран 1 январь);
- Хьайиллина 1-ра Пролетарски батальонан цӀарах йолу клуб (1923 шеран 1 январь).
Оцу динахь бинарш
бӀаьра нисйанХьажа иштта категори: Бинарш 1 январехь
- Айдамирова, Марьям Ахмедовна (1924 шеран 1 январь — 1992 шеран 2 ноябрь) — нохчийн эшархо, пондарча, композитор, Нохч-ГӀалгӀай АССРн Халкъа артист, РСФСР Сийлахь артист;
- Халид Ошаев (1898 шеран 1 январь — 1977 шеран 3 сентябрь) — йаздархо, историк, публицист;
- Шаипов, Саид Эдилсултанович (1934 шеран 1 январь — 2009 шеран 2 январь) — Нохч-ГӀалгӀайн АССР Сийлахь артист, фольклорист;
- Сайд-Хьмзат Нунуев (1952 шеран 1 январь) — йаздархо, драматург.
- Цебиев, Ахмед Магомедович (1935 шеран 1 январь — 2000 шо) — нохчийн физик, техникин Ӏилманийн кандидат, радиоэлектроникехь а, радиозӀенехь а цхьана гучуяккхаран а, 26 кхоьллинарган а автор, 50 монографин автор.
Белларш
бӀаьра нисйанХьажа иштта: Категори:Белларш 1 январехь
XX бӀешо
бӀаьра нисйан- 1995
- Юджин Вигнер (в. 1902), америкин физик а, математик а, физикин Нобелан совгӀат (1963).
- Фред Уэст (в. 1941), британин серийн нах байинарг.
- 1996 — Шехтман Эли (в. 1908), жуьгтийн йаздархо.
- 1998 — Сейфарт Оке (в. 1919), шведийн конкешхахкархо, олимпийн чемпион (1948).
- 2000 — Соловьёв Александр (в. 1952), советийн а, российн а актёр, кинорежиссёр.
XXI бӀешо
бӀаьра нисйан- 2004 — Евгений Мигунов (в. 1921), советийн а, российн а исбаьхьалча-мультипликатор, иллюстратор, карикатурист.
- 2009 — Хелен Сазман (в. 1917), къилбаафрикин политик, апартеидан дуьхьло йийриг.
- 2010 — Лхаса де Села (й. 1972), канадин беканча, эшарийн автор.
- 2012 — Киро Глигоров (в. 1917), югославин а, македонин а пачхьакхан гӀуллакххо, Республика Македонин хьалхара президент (1991—1999).
- 2015 — Бачурин Евгений (в. 1934), советийн а, российн а поэт, бард, исбаьхьалча.
- 2016 — Алиева Фазу (й. 1932), советийн а, российн а поэтесса а, прозаик а.
- 2017 — Энтони Аткинсон (в. 1944), британин экономист, Аткинсонан индекс йинарг.
- 2019 — Крис Кельми (в. 1955), советийн а, российн а беканча, композитор, «Рок-ателье» тоба йинарг.
Хьажа кхин а
бӀаьра нисйанБилгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ XX а, XXI бӀешерашкахь григорийн рузма хьалха йу юлиананчул 13 де-буьйса. Кхечу бӀешерашна григорийн а, юлианан а терхьаш кхин ду; нийса дехьадаккхархьама лело мега башха терхьийн конвертер.
- ↑ Старый стиль, 19 декабря, Новый стиль 1 января, воскресенье Архивйина 2016-12-21 — Wayback Machine // Православный церковный календарь
- ↑ 1 января 2017 года(ТӀе цакхочу хьажорг) // Православие и мир, православный календарь, 2017 г.
- ↑ [[:ru:s:Жития святых по изложению свт. Димитрия Ростовского/Декабрь/19#Кеп:Только число|Иэс святых мучеников Илии, Прова и Ариса]] // Жития святых на русском языке, изложенные по руководству Четьих-Миней свт. Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 546.
- ↑ [[:ru:s:Жития святых по изложению свт. Димитрия Ростовского/Декабрь/19#Кеп:Только число|Иэс святых мучеников Полиевкта и Тимофея]] // Жития святых на русском языке, изложенные по руководству Четьих-Миней свт. Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 546.
- ↑ [[:ru:s:Жития святых по изложению свт. Димитрия Ростовского/Декабрь/19#Кеп:Только число|Житие святого Вонифатия Милостивого, епископа Ферентийского]] // Жития святых на русском языке, изложенные по руководству Четьих-Миней свт. Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 514.
