Малхбален Азин мехкийн саммит

Малхбален Азин саммит(нох.) East Asia Summit(ингалс.) 东亚峰会(цийн.) 東アジアサミット(яп.) 동아시아 정상회의Кеп:Ref-ko Konferensi Tingkat Tinggi Asia Timur(индон.) Sidang Kemuncak Asia TimurКеп:Ref-ms Pulong-Panguluhan ng Silangang Asya (фил.) การประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออกКеп:Ref-th កិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា (кхм.) Hội nghị cấp cao Đông ÁКеп:Ref-vi கிழக்காசிய உச்சிமாநாடு (там.) पूर्व एशिया शिखर बैठक(хӀинди)

Саммитан декъашхой:  Австрали Премьер-министр Скотт Моррисон  Бруней Султан Хьассанал Болкиах  Камбоджа Премьер-министр Хун Сен  Цийчоь Премьер Ли Кэцян  ХӀинди Премьер-министр Нарендра Моди  ХӀиндонези Президент Джоко Видодо  Япон Премьер-министр Ёсихидэ Суга  Лаос Премьер-министр Тхонглун Сисулит  Малайзи Премьер-министр Мухьиддин Яссин  Мьянма Президент Мьин Шве  Керла Зеланди Премьер-министр Джасинда Ардерн  Филиппинаш Президент Родриго Дутерте  Росси Президент Владимир Путин  Сингапур Премьер-министр Ли Сяньлун  Къилба Корей Президент Мун Чжэ Ин  Таиланд Премьер-министр Прают Чан-Оча  АЦШ Президент Джо Байден  Вьетнам Премьер-министр Нгуен Суан Фук

Малхбален Азин саммит (инг. East Asia Summit) — хӀора шарахь лакхахь цхьаьнакхетар, Малхбален а, Къилба-Малхбален а Азин 16 пачхьалкхан куьйгалхойн форум. 2011 шарахь декъалалла шордира 18 мехке кхаччалц, форуме кхайкха болийра АЦШ а, Российн а мехкийн куьйгалхой. Лакхенашкара хьалхара цхьаьнакхетар хилира 2005 шеран 14 декабрехь Куала-Лумпурехь, (Малайзи).

МАС Азин-Тийнаокеанан регионан лидерийн йукъара оьшуш йолу политикин а, экономикин а белхан шуьйрачу гуонан къамелийн коьрта майда йу. Оцу форматера цхьаьнакхетарш хуьлу хӀора шарахь КъМАПА лакхарчу тӀегӀанара белхашца дихкина.

Шайн секкретариат форуман йац, цуьнан функцеш кхочушйо Джакартехь (ХӀиндонези) йолчу КъМАПАн секретариато. Берриг сацамаш саммиташкахь тӀеоьцу консенсусца.

МАС 18 махкахь дуьненан бахархойх 50 % бахархой бу, 55 % гергга цхьаьнатоьхна ДЧС.

МАСан гӀуллакх

МАСан белхан профилан агӀонашна йукъадогӀу финансийн, энергетикин, гуонахьара хьал лардаран, сихха реагировани йаран, могушаллаӀалашйаран, дешаран, регионан цхьаьна уьйр хиларан сферашкахь цхьаьнагӀуллакдар.

ХӀора шарахь дӀахьо МАС мехкийн министрийн а, лакхарчу даржерачеран а профилан агӀора цхьаьна болх барехь.

Энергетикехь цхьаьнагӀуллакхдар

МАСан гуранчохь энергетикехь цхьаьнагӀуллакхдаран коьрта хьесапийн формула йу Малхбален Азин Энергокхерамзаллин декларацехь, иза тӀеэцна 2-гӀачу саммитехь ВАС (2007 ш.).

Документехь эффектаца а, экологиллица а дагорг лелоран а, энергин ламаста хьостех дазар лагӀдар а, углеродан шимусталла аракхийсар лагӀдаран а, гидроэнергетикин, гражданийн атоман энергин чоьтах айар энергоэффекталла а, энергоресурсаш кхиорехь пачхьалкхан йоцу инвестицеш шорйаран, йиллина, конкуренци йан лур йолу йерриг тӀегӀанашкара экономикин аьргалла латтор йолу регионан а, дуьненайукъара а базараш кхоллар а Ӏалашонаш хӀиттийна.

Климат, энергетика, гуонахьара хьал хийцайаларан декларац, тӀеэцна МАСан 3-гӀачу саммитехь (2007 ш.), билгалдина ду арахецараллин энергочухоам а, энерги йайар а лагӀдаран Ӏалашо йолу белхаш дӀабахьар, экономикин коьрта секторшкахь энергоэффекталла шорйаран технологеш йаржор а, кхиор а.

Саммитийн исписка

	Терахь	Меттиг	ТӀеоьцуш волу лидер	Билгалдаккхар
1-ра	2005 шеран 14 декабрь	Куала-Лумпур	Ӏабдулла Ахьмад Бадави	Росси кхайкхинера сийлахь хьешан статусехь.
2-гӀа	2007 шеран 15 январь	Себу	Глория Арройо	дӀатеттина йара 2006 шеран 13 декабрера
3-гӀа	2007 шеран 21 ноябрь	Сингапур	Ли Сяньлун
4-гӀа	2009 шеран 25 октябрь	Хуахин	Апхисит Ветчачива	Саммит дехьайаьккхинера Бангкокера — коьртачу шахьрахь политикин чолхе хьал хиларна.
5-гӀа	2010 шеран 30 октябрь	Ханой	Нгуен Тан Зунг	АЦШ пачхьалкхан секретарь а, Российн арахьара гӀуллакхийн министраш а дакъалецира саммитехь.
6-гӀа	2011 шеран 18-19 ноябрь	Бали	Сусило Бамбанг Юдойоно	АЦШ а, Росси а хилира саммитан йуьззина бакъонаш йолу декъахой.
7-гӀа	2012 шеран 19-20 ноябрь	Пномпень	Хун Сен
8-гӀа	2013 шеран 9-10 октябрь	Бандар-Сери-Бегаван	Хьассанал Болкиах
9-гӀа	2014 шеран 12-13 ноябрь	Нейпьидо	Тейн Сейн
10-гӀа	2015 шеран 21-22 ноябрь	Куала-Лумпур	Наджиб Тун Разакъ
11-гӀа	2016 шеран 6-8 сентябрь	Вьентьян	Тхонглун Сисулит
12-гӀа	2017 шеран 13-14 ноябрь	Манила	Родриго Дутерте
13-гӀа	2018 шеран 14-15 ноябрь	Сингапур	Ли Сянлун	Саммитехь дуьххьара дакъалаьцна Российн Президенто В.В.Путина
14-гӀа	2018 шеран 15 ноябрь	Бангкок	Прают Чан-Оча	Кхайкхийра ХӀиндин-Тийнаокеанан инициатива дӀайолорах лаьцна.
15-гӀа	2020 шеран 14 ноябрь	Ханой	Нгуен Суан Фук	Пандеми COVID-19 бахьнехь саммит дӀайаьхьира онлайнехь.
16-гӀа	2021 шеран ноябрь	Бандар-Сери-Бегаван	Хьассанал Болкиах

Хьажа кхин а

• Къилба-Малхбален Азин пачхьалкхийн ассоциаци

Хьажоргаш

• ASEAN-Australia Development Cooperation Program: About the East Asia Summit
• The East Asia Summit: Issues and outcomes
• The Council on East Asian Community
• East Asia New Multilateralism Hopes
• [2]
• [3]