(Élpnaşca djasatohar) Nohçiyn élpaş
Аа | Бб | Вв | Гг | Дд | Ее | Жж | Зз | Ии | Йй | Кк | Лл | Мм | Нн | Оо | Пп | Рр | Сс | Тт | Уу | Фф | Хх | Цц | Чч | Шш | Щщ | ъ | Ыы | ь | Ээ | Юю | Яя

A


  • а союз 1) против. ткъа, амма, делахь а; передаётся тж. бессоюзной конструкцией, деепричастием или глаголом в условном накл. + частица а; он поехал, а я остался - иза д1авахара, со висира; я шутил, а он сердился - аса бегаш бора, ткъа иза оьг1азъ-оьхура; учиться может, а не хочет -дешало, амма ца лаьа; хоть красив, а не умён -хаза велахь а, хьекъале вац; пиши пером, а не карандашом- къоламца а ца яздеш, пероца язде 2) соед. ткъа; на горе дом, а под горой озеро- гу т1ехь ц1а ду, ткъа гу к1ел 1ам бу; а как его зовут?- ткъа х1ун ю цуьнан ц1е? 3) усил. ткъа; ма; ткъа... ма; а когда ты поедешь?- ткъа хьо маца гlyp ву?; а я уж так буду рад!- ткъа суна ма хазахетар ду! 4) а то а) (в противном случае): спеши, а [не] то опоздаешь -сихло, т1аьхьавуьссур ву хьо; б) (а на самом деле): если бы так, а то всё наоборот- иштта делахьара а, цхьа х1ума дара, ткъа дерриг а б1останехьа ма ду; в) в знач. «да»: пойдёшь? — А то как же, пойду- воьдий хьо? — Т1аккха ткъа, воьду дера; г) в знач. «потому что» - цундела, -на, дела, а; надо остано­виться на ночлег, а то уже темно- буьйса яккха еза: 1аржъелла
  • а частица 1) при обращ. ва; Салман, а Салман, иди сюда!- Салман, ва Салман, схьавола кхуза! 2) при вопросе х1ан?; что ты сказал, а? х1ун элира ахь, х1ан?
  • а межд. х1ан; а, так это были вы! – х1ан, ткъа шу дара уьш!
  • а (перед гласным. ан=) приставка «.доцуъ я «за» маь! нехь лела дешхьалхе; мае.: анормальный- ларт1ахь доцу
  • абзац м абзац (мог1а юьххьера юхаозар; шина юхаозарна юккъера текст)-, писать с ~а абзацера яздан; прочесть первый ~ -хьалхара абзац д1аеша
  • абитуриент м, ~ка ж абитуриент (юккъера школа чекхъяьккхинарг я лаккхара де-шар деша воьдург)
  • абонемент м абонемент; ~ на цикл лекций- цхьа мог1а бешарца ладог1а елла бертахьхьаштан
  • абонент м абонент (бертахьхьаштан ерг)
  • аборигены мн. (ед. абориген м) аборигенаш (даймахкахо)
  • аборт м мед. аборт, бер д1адаккхийтар; сделать ~ - бер д1адаккхийтар
  • абрикосный, -ая, -ое, абрикосовый, -ая. -ое - туьркан; абрикосная косточка - туьркан лаг; абрикосовое дерево - туьркан дитт; абрикосовое варенье -туьркийн варени
  • абсолютизм м полит, абсолютизм (цхьаьннан карахь дерриг а 1едал долу урхаллин кеп)
  • абсолютно нареч. дуьициила йоццуш; с отриц. данне а; он ~ прав - иза дуьициила йоццуш бакъ ву; он ~ не прав- иза ванне а бакъ вац
  • абсолютный -ая, -ое 1) филос. абсолютни, ц1ена (дуьстина, дозуш доцу) 2) в знач. «совершенный, полный» - дуьззина; ~ый покой - буьззина тем  ; ~ое большинство- къаьсттина дукхахберш; ~ая монархия - абсолютни монархи
  • абсурд м г1урт, абсурд, цхьа а доцург; довести свою мысль до ~а- шен ойланах г1урт бан; шен ойла цхьа а доцчу т1е яккха
  • абсурдный, -ая, -ое г1урте, цхьа a aгlo йоцу; ~ое мнение – г1урте ойла
  • абсцесс м мед. нот1къакхетар
  • авангард м хьалхардай
  • авангардный, -ая, -ое авангардан, авангардера; ~ые бой авангардан т1емаш
  • аванпост м аванпост (хьалхара ха я и лаьтта меттиг)
  • аванс м аванс; выдать ~ аванс яла; получить ~ -хьалха эца
  • авансировать сов. и несов., кого-что авансировать -дан, аванс яла; ~ строительство – г1ишлошна хьалха яла
  • авансовый, -ая, -ое авансан; ~ отчёт- хьалхачун жоп
  • авансом нареч. авансаца, хьалххе; платить ~ - хьалха д1адала
  • авансцена ж т1еатр, хьалхарцянкъа
  • авантюра ж шеконаш
  • авантюрист ж, ~ка ж шеконахо (шеконца лелорг)
  • аварийный, -ая, -ое аварии; ~-ая служба - аварии г1уллакх
  • авария ж авари (талхар, дохар); потерпеть ~ю- авари хила
  • август м август; в ~е [месяце] - август баттахь
  • августовский, -ая, -ое - августан, авгу-стера
  • авиа авиа мас.: авиабензин - авиабензин
  • авиабаза ж воен. кеманчоь
  • авиазавод м кемакхуллучоь
  • авиалиния ж кемананекъ
  • авианосец м воен. авианосец, кеманахинкема
  • авиапочта ж кеманпошт; послать (или отправить) ~ой- кеманпоштаца яхьийта
  • авиастроение с кеманаш дар
  • авиатор м кеманхо
  • авиационный, -ая, -ое авиации; ~ая промышленность- авиации промышленность
  • авиация ж авиаци; сельскохозяйственная ~ - юьртабахаман авиаци
  • авось частица разг. х1ун хаьа; ~_не опоздаем –х1ун хаьа т1аьхьа ца дуьсий а ; делать что-л. на ~ - хилахь хир аьлла цхьаъ дан
  • аврал м масо хьалавад, арадовла
  • австралийский, -ая, -ое австралихойн
  • австралийцы мн. (ед. ~ец м, ~йка ж австралихо) австралихой
  • австрийский, -ая, -ое австрихойн
  • австрийцы мн. (ед. ~ец м, ~йка ж австрихо) австрихой
  • авто- авто= («автомобилийн я уьш ен» маь1на долу чолхечу дешнийн хьалхара дакъа); мас.: автозавод -автозавод
  • авто- авто= мас.: авторучка - авторучка; автоплуг- автогота
  • авто- авто= («шен» боху маь1на долу чолхечу дешнийн хьалхара дакъа); мас.: автобиография- автобиографи
  • автобаза ж автобаза
  • автобиографический, -ая, -ое автобиографии
  • автобиография ж автобиографи
  • автобус м автобус
  • автобусный, -ая, -ое автобусийн, авто-бусан
  • автогённый, -ая, -ое: ~ая сварка- автогенаца вовшахлатор
  • автогонки мн. автомобилаш хахкар
  • автограф м автограф (автора та1ийна; куьг я язйина текст)
  • автодосматривающие - шаьшха нийсдохьажамхой
  • автозавод м автозавод
  • автоинспекция ж автоинспекци (автомобилийн инспекци)
  • автоколонна ж автоколонна, автомобилийн колонна
  • автолавка ж автотуька
  • автомагистраль ж автомагистраль, автонекъ
  • автомат м в разн. знач. автомат
  • автоматизация ж автоматизаци; ~ производства - производствен автоматизаци
  • автоматизировать сов. и несов., что автоматизаци ян, автоматизировать дан
  • автоматический, -ая, -ое автоматически; ~ая телефонная станция (АТС) -телефонан автоматически станци; действовать ~и (нареч.)- ша-шаха (или автоматически) -дан
  • автоматчик м в разн. знач. автоматхо, автоматчик
  • автомашина ж автомашина
  • автомобиль м автомобиль
  • автомобильный, -ая, -ое автомобилан; (изготовляющий автомобили) тж. автомобилаш ен; ~ая шина- автомобилан чкъург; ~ый завод - автомобилаш ен завод
  • автономия ж автономи
  • автономный, -ая, -ое автономии; ~ая республика -автономии республика
  • автопарк м автопарк
  • автопилот м автопилот
  • автоплуг м автогота
  • автопогрузчик м автопогрузчик, автоки-радуттург
  • автопоезд м автопоезд
  • автопортрет м автосурт, автопортрет
  • автопробег м спорт, автомобилаш хахкар
  • автор м автор; ~ проекта- проектан автор
  • авторемонтный, -ая, -ое авторемонтан, авторемонт ен
  • авторитет м авторитет, ларар; он пользуется ~ом - иза наха лоруш ву; преподаватель — большой ~ для ребят - хьехархо берашна йоккха авторитет ю
  • авторитётн|ый, -ая, -ое 1) (пользующийся авторитетом) - авторитет йолу; ~ый учёный -авторитет иолу 1илманча 2) (заслуживающий доверия)- тешаме, авторитете; ~ое мнение- авторитете хетарг
  • авторский, -ая, -ое авторан; ~ое право - авторан бакъо
  • авторство с авторалла
  • авторучка ж авторучка
  • автострада ж автострада, автонекъ
  • автотранспорт м автотранспорт
  • aгa 1. межд. х1ан; ~, попался!- х1ан, каравеа хьо! 2. частица прост. х1аъ, х1аъа; видишь? — Ага, вижу- гой хьуна?— Х1аъ, го
  • агглютинативный, -ая, -ое лингв, аг-глютинативни; ~ые языки - агглютинативни меттанаш
  • агент м в разн. знач. — агенасахо, агенасахо болх бириг, х1инца мот тухучух а олу, амма хьалха цхьацанхьа болх бириг хилла агенасхо
  • агентство с агенталла; Телеграфное ~ телеграфан агенталла ;
  • агентура ж 1) агентура (къайлаха хаамаш гулбаран, талламан г1уллакх) 2) собир. агентура, агенташ, зерхой
  • агитатор м хьагитаттархо
  • агитационый, -ая, -ое агитационни; ~ая работа - хьагитаттархон болх
  • агитация ж хьагитаттар
  • агитировать несов. 1) за кого-что и без доп. (заниматься агитацией)- хьагитаттар лело 2) кого, разг. (убеждать) -тешо, т1еверзо
  • агитмассовый, -ая, -ое агитмассийн; ~ая работа - хьагитаттармассан болх
  • агитпункт м агитпункт
  • агонизировать несов. агонехь хила
  • агония ж аг1онейа, къовсам (сауьйзуш хилар)
  • аграрный, -ая, -ое аграрии, латталело-ран, латта лело; ~ый вопрос - аграрии г1ул-лакх; ~ая страна - латта лело мохк
  • агрегат м агрегат (балхана вовшахтоьхна тайп-тайпана машинам); уборочный ~ -ялта чудерзо агрегат
  • агрессивность ж дера хилар
  • агрессивный, -ая, -ое 1) дера; ~ая политика - агрессивни политика 2) перен. (враждебный) мостаг1аллин; ~ый тон – мостаг1аллин лер
  • агрессия ж агресси
  • агрессор м агрессор
  • агро- агро= («агрономически» маъ1на долу чолхечу дешнийн хьалхара дакъа); мас.: агротехника - агротехника
  • агробиология ж агробиологи
  • агроном м агроном
  • агрономический, -ая, -ое агрономии, агрономически
  • агрономия ж агрономи, агро1илма
  • агротехник м агротехник
  • агротехника ж агротехника
  • агротехнйческий, -ая, -ое агротехникан; ~ие мероприятия - агротехникан г1уллакхаш
  • агрохимический, -ая, -ое агрохимически, агрохимии
  • агрохимия ж агрохими (удобренийн г1оьнца ялташ, ораматаш хьекъорх долу 1илма)
  • ад м рел. и перен. жоьжахати; как в аду - жоьжахатехь санна
  • адам — adam, адам.
  • адамов: ~ о яблоко анат. логашад
  • адаптация ж адаптаци 1) организм го-нахарчу хьелех йолийтар; 2. кхин меттанаш 1амочарна текст аьтто болчу аг!ор кечъяр
  • адаптировать сов. и несов., что адаптировать дан, адаптаци ян; ~нный текст -адаптировать йина текст
  • адвокат м адвокат (бехказваккхархо, хье-хамча)
  • адвокатура ж 1) (профессия адвоката) адвокаталла 2) собир.- адвокатура, адвокаташ
  • адекватный, -ая, -ое адекватни, цхьаьнадог1у, цхьатера
  • административной, -ая, -ое — адманкуйгалийца
  • администратор м — Куьйгалхо
  • администрация ж — адманкуйгалийнцlа
  • администрирование с — адманкуьйгал дан
  • администрировать несов. — адманкуьйгалладан
  • адмирал м адмирал
  • адрес м 1) адрес; доставить письмо по ~ -у кехат адресаца д1акхачо; переменить ~ адрес хийца 2) (приветствие) -адрес (юбилейца я кхечу х1уманца декъалвеш дохьуьйту маршалла); вручить (или поднести) ~ юбиляру - юбилярана адрес д1адала
  • адресат м адресат (д1аэца дезаш верг)
  • адресный, -ая, -ое адресийн ; ~ стол - адресийн стол
  • адресовать сов. и несов., что кому - дахьийта, хьажо
  • адский, -ая, -ое 1) рел. жоьжахатин 2) перен.- 1азапе, 1аламат хала; ~ая боль -1азапе лазар
  • адъютант м отта
  • ажурный, -ая, -ое 1) чиллахьесан; ~ая шаль - чиллахьесан кортали; ~ая вышивка - шалха дагам 2) перен. (искусный) - исбаьхьаллин; ~ая работа - исбаьхьаллин болх
  • аз м: не знать ни аза - цхьа злп а ца хаа; начинать с азов - элпаш гlepa д1адоло
  • азарт м шовкъ, реже марздалар; войти в ~ - шовкъ ян
  • азартный, -ая, -ое марзлун, марзлуш долу; ~ые игры - марзлуш долу ловзарш
  • азбука ж в разн. знач. абат  ; ~ Морзе - Морзен элпаш
  • азбучный, -ая, -ое: ~ая истина - массар-на а хуу[ш] бакъдерг
  • азотистый, -ая, -ое хим. азот йолу, азотан; ~ая кислота- азот йолу мусталла
  • азотный, -ая, -ое хим. азотан; ~ая кислота -азотан мусталла
  • аист — чIерийдохург
  • ай межд. (выражает испуг, боль) вай, ох! (кхераваларан, лазаваран маь1на долуш); ай, больно! ох1, лазаво! ; ай, да молодец! - гор дика к1ант я1!
  • айвовый, -ая, -ое хьайбанийн; ~ое варенье -хьайбанийн варени
  • айда межд. прост. - вало; ~ в лес! - вало хьуьнах!
  • академик —
  • академический —
  • академия —
  • акваланг —
  • аквалангист —
  • акварель —
  • акварельный — хица дашош долу басарш
  • аквариум — аьнглийц1а
  • акватория — хин т1ие
  • аккаунт — дlавазвалар, (акка́унт и экка́унт, от инг. account — учётная запись — нох. дlавазвалар, личный счёт, (редко) бюджет.
  • акклиматизация —
  • акклиматизироваться —
  • аккомпанемент —
  • аккомпаниатор — т1аьхьара пондар локхург
  • аккомпанировать несов., кому аккомпанировать — дан, т1аьхьа [пондар] лакха
  • аккорд — (мукъамехь тадеш цхьаьнатоьхна эшаран. масийтта аз)
  • аккордеон — кехатпондар
  • аккордеонист — пондарча
  • аккордный —
  • аккредитив —
  • аккредитовать сов. и несов., кого, дип. — векал ван
  • аккумулировать —
  • аккумулятор м фаз., тех. — ниц1кълатториг
  • аккумуляторный, -ая, -ое ниц1кълатториг-ран; ~ая батарея — ниц1кълатторигран бот
  • аккумуляция — ниц1кълаттор; гулдар, lalop; ~ энергии - ниц1къ латтор
  • аккуратность ж 1) (опрятность, исполнительность, тщательность) - дурсалла 2) (точность) - нийсалла
  • аккуратный, -ая, -ое 1) (опрятный; исполнительный; тщательный)- дурсе; ~ый ученик - дурсе дешархо; ~ая работа - дурсе болх; пиши ~о (нареч.)- дурсе язде 2) (точный) - нийсса, шен хенахь; ~о (нареч.) платить налоги - шен хеннахь налогаш такха
  • акробат — пелхьо
  • акробатика — пелхьолла
  • акробатический — пелхьонан; ~ие упражнения - пелхьонан упражненеш (или шарамаш)
  • акробатка — пелхьо йу
  • аксиома — таллаза а хууш дерг
  • акт м 1) (действие, поступок) акт (цкъа дина я хилла х1ума); ~ огромного политического значения - доккха политически мехала акт 2) (документ)- акт (пачхьалкхан мехала указ, сацам); ~ о перемирии - машаран хьо-къехь акт; ~ на вечное пользование землёй - даим пайда эца латта д1адаларан акт; обвинительный ~ - бехкевен акт 3) театр. акт, дакъа; пьеса в трёх ~ах - кхаа декъехь пьеса
  • актёр — мотарг1лийн говзанча
  • актив 1. м актив, жигархой; партийный ~ партийни актив; сельский ~ юьртан жигархой
  • актив —
  • активизация ж 1. (по гл. активизировать)- жигардар, жигардаккхар 2. (по гл. активизироваться) -жигардалар, жигархилар
  • активизировать сов. и чесов., кого-что - жигардакха, жигардан
  • активизироваться сов. и несов. - жигара хила, жигардала
  • активист — жигархо
  • активность — жигаралла
  • активный, -ая, -ое жигара; ~ый член кружка - кружокан жигара член; ~о (нареч.) участвовать в выборах - харжамаш-кахь жигара дакъа лаца ; ~ое избирательное право - харжамийн жигара бакъо
  • актировать —
  • актриса — мотарг1лийн говзанча
  • актуальный —
  • акула — Ǵorqma, г1оркхма (ч1ара)
  • акустика —
  • акушер —
  • акушерский —
  • акушерство —
  • акцент —
  • акцентировать —
  • акционер —
  • акционерный —
  • акция —
  • акция —
  • алгебра ж алгебра
  • алебастр алебастр (гипсан цхьа тайпа)
  • алебастровый, -ая, -ое алебастран
  • алеть несов. 1) (становиться алым) ал бос эца 2) (виднеться — об алом) ал [басахь] къега; вдали алеют маки - геннара ал басахь къега пет1аматаш
  • алиби с нескл. юр. алиби (бехкевийриг зулам дечохь цахилар бехказалла ларар)
  • алименты мн. алименташ (шеца боцчу доьзалхочунна а, дена-нанна а алапих ден дакъа); получать с кого-л. ~ - цхьаьнгара алименташ эца; платить кому-л. ~ - цхьанна алименташ дала
  • алкоголизм м алкоголизм (алкоголан цамгар)
  • алкоголик м алкоголик, алкоголхо
  • алкоголь м алкоголь
  • алкогольный, -ая, -ое алкоголан; ~ые напитки - алкоголан маларш
  • аллах м аллах1
  • аллегорический, -ая, -ое аллегорин
  • аллегория ж аллегори (кхечу суьртахь алар)
  • аллея ж аллей
  • алло межд. алло!, ладуг1у!, ладог1ал!
  • аллюр м — Çabol, чабол
  • алмаз м — алумоз, alumoz; резать ~ом - алумозаца хедо
  • алмазный, -ая, -ое алумозан
  • алфавит м алфавит, абат; чеченский ~ - нохчийн абат; написать фамилии по ~у - фамилеш абатехь д1аязъян
  • алфавитный, -ая, -ое алфавитан, абатан; в ~ом порядке - алфавитан къепехь
  • алчность ж сутаралла, писалла
  • алчный, -ая, -ое сутара, пис
  • алый, -ая, -ое ал, сирла-ц1ен; алые знамёна - ал байракхаш
  • алыча ж хьаьрса хьач
  • алычовый, -ая, -ое хьаьрсачу хьечийн; ~ое варенье - хьаьрсачу хьечийн варени
  • альбом м альбом
  • альманах м альманах (раж йоцуш, араиолу тайп-тайпанчу яздархойн литературин сборник)
  • альпийский, -ая, -ое лаьмнийн, лаьмнашкара; ~ие луга лаьмнийн цанаш
  • альпинизм м альпинизм
  • альпинист м, ~ка ж альпинист
  • альпинистский, -ая, -ое альпинистийн; ~ лагерь альпинистийн лагерь
  • альт м в разн. знач. муз. альт; петь ~ом - альтаца йиш лакха; играть на ~е- альт лакха
  • альтернатива ж альтернатива (масхчу т1ебилламех цхьаъ къастоза цавалар)
  • альтруизм м альтруизм (шениг дитина, дог ц1ена нехан г1уллакхана кийча хилар)
  • альтруист м альтруист, альтруизмхо
  • альтруистический, -ая, -ое альтруистан; ~ поступок - альтруистан х1ума
  • альтруистка женск. альтруист
  • альфа ж альфа (грекийн алфавитан хьалхара элп) от ~ы до омеги - альфина т1ера омеги т1е кхаччалц (юьххьера дуьйна чекхдаллалц);
  • алюминиевый, -ая, -ое наштаран
  • алюминий м наштар
  • аляповатый, -ая, -ое хат1 доцуш [дина]
  • аманат м (заложник) йисар[хо]
  • амбар м амбар; хлебный ~ ялтийн амбар (или ц1а)
  • амбиция ж амбици, догдоккхалла ; удариться (или вломиться) в ~ю – ч1ог1а дегабаам бан
  • амбразура ж амбразура (т1еман б1аьвнан кораш; стр.— кор-не1 дуг1ийла)
  • амбулатория ж амбулатори
  • американский, -ая, -ое америкин
  • американцы мн. (ед. ~ец м, ~ка ж америкахо) америкахой
  • амнистировать сов. и несов., кого амни-сти ян; ~нный - амнисти йина, амнисти хилла
  • амнистия ж амнисти (суьдо тоьхна хан лахаяккхар я лаьцначуьра схьахецар); объявить ~ю -амнисти кхайкхо; попасть под ~ю - амнисти юкъа ваха
  • аморальный, -ая, -ое аморальни, телхина, оьзда доцу; ~ поступок - телхина (или оьзда доцу) х1ума
  • амортизатор м тех. амортизатор
  • амортизационный, -ая, -ое тех. амортизацин; ~ое устройство – амортизацин г1ирс
  • амортизация ж 1) эк. тишдар, лелор; платить за ~ю - тишдарна мах бала 2) тех. деттадалар лаг1дар, амортизаци
  • амортизировать сов. и несов., что 1) эк. тишдан 2) тех. деттадалар лаг1дан
  • аморфный, -ая, -ое хим., мин. аморфан; кеп йоцу; ~ое вещество- кеп йоцу xlyмалла
  • амплитуда ж фаз. амплитуда; ~ колебания маятника - маятникан лестаман амплитуда
  • амплуа с нескл. амплуа (артистан ловзо ницкъ кхочучу тайпана ролаш)
  • ампула ж ампула; лекарства в ~х - ампулашкахь молханаш
  • ампутация ж ампутаци (операци йина лозу меже д1аяккхар); произвести (или сделать) ~ю- ампутаци ян
  • ампутировать сов. и несов., что д1адаккха, ампутаци ян; ~ ногу - когана ампутаци ян, ког д1абаккха
  • амулет м ч1иж (от болезни); х1айкал (от болезни и др. несчастья)
  • амфибия ж 1) зоол., бот. амфиби 2) воен. (автомобиль) амфиби; самолёт-~ - амфибии-кема (хи mle а, лаьтта а охьахуу кема): танк-~ - амфиби-танк
  • амфитеатр м амфитеатр (грекинний, римахойнний театран г1ишло; партер mleхьара г1аьнтийн мог1анаш)
  • анализ м 1) (метод) анализ (шен дакъойн башхаллашца х1ума талларан 1илманан некъ) 2) (разбор, рассмотрение) таллам, анализ; ~ романа - романан таллам 3) (определение состава) анализ, х1оттам къастор; сделать ~ - анализ ян; ~ почвы - лаьттан х1оттам къастор; ~ крови – ц1ийн анализ
  • анализировать сов. и несов., что талла, къасто, анализ ян
  • аналитик м аналитик, талламхо
  • аналитический, -ая, -ое аналитически; ~ий метод - аналитически метод; ~ий ум - аналитически хьекъал; ~ая геометрия - аналитически геометри
  • аналогичный, -ая, -ое саннарг, цхьатера, тера; ~ случай - и санна дерг, цунах тераниг
  • аналогия ж аналоги, тера хилар; полная ~я - юьззина аналоги; провести ~ю между чём-л.- цхьана х1уманна юккъе аналоги яло; по ~и с чём-л. - цхьаннах тера
  • ананас м бот. ананас
  • анархизм м анархизм
  • анархист м, ~ка ж анархист
  • анархистский, -ая, -ое анархистийн; ~ая организация - анархистийн организаци
  • анархический, -ая, -ое анархин; ~ое течение - анархин болам
  • анархия ж анархи (хьаькамийн куьйгалла цахилар; планаза, низамза кегари, г1урт); ~ производства -производствон анархи
  • анатомировать сов. и несов., кого-что- эт1о, эт1ийна талла; ~ труп - дакъа эт1ийна талла
  • анатомический, -ая, -ое анатомически ; ~ театр - анатомически театр (1илманан-талламна декъий эт1о чоь)
  • анатомия ж анатоми
  • анафема ж х1уй; предать ~е – х1уй кхайкхо
  • анахронизм м анахронизм, шираллах бухадисинарг
  • ангар м ангар (кеманаш чохь латто я таден г1ишло)
  • ангел м малик; ~ смерти - жабраил-малик, са оьцу мулкалмот
  • ангельский, -ая, -ое маликан; ~ий голосок - маликан аз; у него ~ий характер - маликан санна, амал дика йолуш ву и ; ~ое терпение - т1улган бердехь санна собар хилар
  • ангина ж мед. ангина
  • английский, -ая, -ое ингалсан; ~ язык - ингалсан мотт
  • англичане мн. (ед. ~ин м, ~ка ж ингалсхо) ингалсхой
  • анекдот м анекдот, забаре дийцар
  • анекдотический, -ая, -ое, анекдотичный, -ая, -ое забаре; ~ случай - забаре х1ума
  • анемичный, -ая, -ое бос баьхьна (или байна), ц1ий к1езиг долуш; ~ вид - бос баьхьна гар
  • анемия ж мед. анеми
  • анестезировать сов. и несов., что анестези ян; ~ующие средства - лаза ца войту г1ирсаш
  • анестезия ж мед. 1) (потеря чувствительности) анестези, цахаадалар 2) (обезболивание) анестези [яр] (ца лазавен маха тохар)
  • анис м бот. анис (орамат)
  • анимация - сакхоллар
  • анисовый, -ая, -ое анисан; ~ое масло - анисан даьтта
  • анкета ж анкета; заполнить ~у - анкета яздан
  • анкетный, -ая, -ое анкетан; ~ые данные - анкетан хаамаш
  • аннексировать сов. и несов., что аннекси ян
  • аннексия ж аннекси (мохк нуьцкъах кхечу махках дlaтoxap)
  • аннотация ж аннотаци (боцца чулацам)
  • аннотировать сов. и несов., что аннотаци ян
  • аннулировать сов. и несов., что дохо, д1адаккха; ~ договор- договор дохо; ~ закон - закон д1адаккха
  • аномалия ж аномали (барам тlepa дlaтalap, нийса цахилар); магнитная ~ - магнитан аномали
  • аноним м аноним (ц1е хьулйина автор)
  • анонимка ж разг. анонимка, ц1арца доцу кехат
  • анонимный, -ая, -ое анонимки, ц1арца доцу; ~ое письмо – ц1арца доцу кехат
  • анонс м анонс (хьалххе спектакль д1акхайкхор)
  • ансамбль м в рази. знач. ансамбль; архитектурный ~ - архитектурин ансамбль(дийкначу х1уманан дакъош цхьаьнатовш хилар); ~ песни и танца - эшаран а, хелхаран а ансамбль
  • антагонизм м антагонизм (мостог1алла, машар хир боцу б1останалла)
  • антагонист м антагонист (тавр воцу мостаг1)
  • антагонистический, -ая, -ое антагонизме; ~ие противоречия - антагонизме б1останаллаш
  • антарктический, -ая, -ое къилбашенан
  • антенна ж радио антенна; приёмная ~ - схьалоьцу антенна
  • анти- приставка анти=, дуьхьалара («дуьхьал», маь1на долу дешхьалхе); мае.: антирелигиозный - динна дуьхьалара, антифашист - антифашист
  • антибиотик м мед. антибиотик
  • антивоенный, -ая, -ое т1амна дуьхьалара
  • антигосударственный, -ая, -ое пачхьалкхана дуьхьалара
  • антидемократический, -ая, -ое антидемократически
  • антиимпериалистический, -ая, -ое антиимпериалистийн
  • антиисторический, -ая, -ое антиисторин
  • антиквар м антиквар[хо]
  • антикварный, -ая, -ое антикваран; ~ магазин- антикваран туька
  • антикоммунистический, -ая, -ое антикоммунистически
  • антилопа ж антилопа (дийнат)
  • антимилитаризм м антимилитаризм
  • антинародный, -ая, -ое халкъана дуьхьал долу, халкъана дуьхьалара
  • антинаучный, -ая, -ое 1илманца дог1уш доцу, 1илманна дуьхьалара
  • антинациональный, -ая, -ое къомана дуьхьалара
  • антиобщественный, -ая, -ое юкъараллина дуьхьалара; ~ поступок - юкъараллица цадог1ург дар
  • антипартийный, -ая, -ое антипартин; ~ая группа - антипартин группа
  • антипатичный, -ая, -ое цабезаме, безам боцу; ~ человек - безам боцу стаг
  • антипатия ж цабезам; чувствовать к кому-л. ~ю - цхьаьнгахьа цабезам хила
  • антиправительственный, -ая, -ое правительствона дуьхьалара
  • антирелигиозный, -ая, -ое динна дуьхьалара; ~ая пропаганда - динна дуьхьалара пропаганда
  • антисанитарный, -ая, -ое антисанитарин; ~ые условия - антисанитарин хьелаш
  • антисемит м антисемит, антисемитизмхо
  • антисемитизм м антисемитизм
  • антисемитка женск. к антисемит
  • антисемитский, -ая, -ое антисемитизме
  • антисептика ж мед. антисептика (чевнах д1овш ца долуьйтуш ц1анъяр я и ц1анъен молханаш)
  • антисептический, -ая, -ое мед. антисептикин; ~ие средства - антисептикин г1ирсаш
  • антитезис м филос., лог. антитезис
  • антифашист м, ~ка ж антифашист, антифашизмхо
  • антифашистский, -ая, -ое антифашистийн; ~ комитет - антифашистийн комитет
  • антихрист м рел. дажал
  • антициклон м метео антициклон
  • античный, -ая, -ое антични; ~ое искусство - антични исбаьхьалла
  • антология ж. лит. антологи; ~ чечено--ингушской поэзии - нохч-г1алг1айн поэзин антологи
  • антоним м лингв, антоним (дешан б1останехьа маь1на долу дош, мае.: к1айн — 1аьржа, лекха—лоха)
  • антракт м антракт; в ~е, во время ~а - антрактехь
  • антропологический, -ая, -ое антропологин, антропологически
  • антропология ж антропологи (адаман биологин 1илма)
  • анфас нареч. анфас (юьхьан дуьхьалле); сняться ~ - дуьхьалхьаьжна (или анфас хьаьжна) сурт даккхийта
  • аншлаг м аншлаг (билеташ доьхкина даларан хаам)
  • апатичный, -ая, -ое апате (апати йолуш волу); ~ человек апате стаг
  • апатия ж апати (бен ца хеташ хилар); впасть в ~ю - апате вожа
  • апеллировать сов. и несов. 1) юр. (подать апелляцию) апелляци ян (или яла) 2) к ко-му-чему (обратиться) - кхайкха, деха; ~ к народу - халкъе деха (или кхайкха)
  • апелляционный, -ая, -ое юр. апелляцин; ~ая жалоба - апелляцин арз
  • апелляция ж 1) юр. (обжалование) апелляци (лакхарчу суьде далар); подать ~ю в суд - суьде апелляци яла 2) (обращение) кхайкхам, кхайкхар, дехар; ~я к общественному мнению - юкъараллина хетачуьнга хьажар
  • апельсин м апельсин
  • апельсинный, -ая, -ое, апельсиновый, -ая, -ое апельсинан; апельсиновое дерево- апельсинан дитт
  • аплодировать несов., кому-чему аплодировать - дан, т1араш детта
  • аплодисменты мн. аплодисменташ (реза хилла тlapaш деттар)
  • апломб м апломб, куралла; говорить с ~ом - кура къамел дан
  • апогей м 1) астр. апогей (Лаыптана уггаре а генара беттан орбитин т1адам) 2) перен. апогей (кхиаман лаккхара тleгla); в ~е славы - сийлаллин апогейхь
  • аполитичность ж аполитизмалла
  • аполитичный, -ая, -ое аполитизме
  • апологет м апологет (т1ехдаьккхина цхьаъ хестош верг)
  • аппарат — чухьарр; пачхьалкхан чухьарр, 1илманан чухьарр, къамелан чухьарр
  • аппаратная — чухьарран
  • аппаратура ж собир. аппаратура (аппараташ)
  • аппаратчик м, ~ца ж аппаратхо, аппаратчик
  • аппендикс м анат. аппендикс, сов йоьхь
  • аппендицит м мед. аппендицит, сов йоьхь дестар
  • аппетит м аппетит (яа дог дар); отсутствие ~а - аппетит цахилар; есть с ~ом - аппетит йолуш яа; волчий ~ - берзан мацалла
  • аппетитный, -ая, -ое аппетите; ~ая еда - аппетите юург; ~о (нареч.) выглядит - аппетите го
  • аппликация ж аппликаци (бес-бесара кехаташ я к1адих даьхна цуьргаш летош сурт диллар я и сурт)
  • апрель м апрель; в ~е [месяце] - апрель баттахь
  • апрельский, -ая, -ое апрелан; ~ое утро - апрелан 1уьйре
  • априори - нареч. филос., лог. априори (фактийн таллам т1e ца дуг1уш, зерах дозуш доцуш)
  • априорный, -ая, -ое филос., лог. априорин; ~ое утверждение - априорин ч1аг1дар
  • апробация ж 1) (одобрение) апробаци, къобалдар 2) с.-х. апробаци, къастор; ~ семян - х1уьнан апробаци
  • апробировать сов. и несов., что 1) апробаци ян, къобалдан 2) с.-х. - апробаци къасто
  • аптека ж аптека ; [точно] как в ~е - аптекехь санна нийса
  • аптекарский, -ая, -ое аптекан; ~ие- аптекан терза
  • аптекарь м уст. аптекарь, аптекахо
  • аптечка ж аптека (кест-кеста оьшучу молханийн гlиpc); домашняя ~ - ц1ер аптека
  • арабист м 1аьрб-маттанча
  • арабистика ж арабистика (1аьрбийн моттий, йозий, культурий, историй 1амо 1илма)
  • арабский, -ая, -ое 1аьрбийн; ~ий - 1аьрбийн мотт ; ~ие цифры - 1аьрбий рахьаш
  • арабы мн. (ед. араб м, ~ка ж 1аьрби) 1аьрбий (къоман ц1е)
  • арапник м шед
  • арахис м арахис (орамат)
  • арахисовый, -ая, -ое арахисан; ~ая халва - арахисан хьовла
  • арба ж ворда
  • арбитр м арбитр (суьдан боцчу къовсаман кхелахо)
  • арбитраж м арбитраж (арбитрийн кхел)
  • арбитражный, -ая, -ое арбитражан; ~ая комиссия - арбитражан комисси
  • арбуз м хорбаз
  • арбузный, -ая, -ое хорбазан; ~ая к -хорбазан чкъуьйриг
  • аргамак м эмалк
  • аргумент м 1) аргумент (бакъхиларан билгало); привести ~ы - аргументаш яло 2) мат. аргумент (хийцалу терахь)
  • аргументация ж аргументаш, аргументаци
  • аргументировать сов. и несов., что аргументаш яло
  • арена ж 1) арена, майда; на ~е цирка - циркан аренехь 2) перен. арена, некъ; на международной ~е -къаьмнийн юкъарчу аренехь
  • аренда ж 1) (наём чего-л.) арена-да (йолах пайда эца далар); сдать в ~у – аренаде дала, 2) (плата) аренада, мах; платить ~у - аренада д1атакха
  • арендатор м арендатор, арендахо
  • арендный, -ая, -ое арендин; ~ая плата - арендин мах
  • арендовать сов. и несов., что аренде эца
  • арест м лацар; находиться под ~ом - лаьцна хила; наложить ~ на имущещество - бахам лаца
  • арестант м, ~ка ж уст. см. арестонный
  • арестованный м, ~ая ж тутмакх, лаьцнарг
  • арестовать сов. и несов., арестовывать несов., кого-что - лаца
  • аристократ м аристократ (элашха стаг)
  • аристократическ|ий, -ая, -ое аристократийн; ~ое общество - аристократийн йукъаралла; ~ие манеры- элийн х1уманаш
  • аристократия ж аристократи (элий)
  • аристократка женск. к аристократ
  • арифметика ж арифметика
  • арифметический, -ая, -ое арифметически, арифметикан; ~ая задача -арифметически задача
  • ария ж муз. ари (цхьана озаца олу илли)
  • арка ж архит. нартол
  • аркан м. муш
  • арктический, -ая, -ое арктикан; ~ие льды - арктикера (или къилбаседера) шаш
  • армада ж армада (арданг)
  • арматура ж, тж. собир., тех. арматура (машинан, аппаратан г1ирс; аьчкабетонан г1ишлонан аьчка бух)
  • арматурный, -ая, -ое арматуран; ~ое железо - арматуран эчиг
  • армеец м сурхо
  • армейский, -ая, -ое эскархойн; ~ полк - эскархойн полк
  • армия ж сур, арми; ~ труда - перен. - къинхьегаман сур
  • армяне мн (ед. ~ин м., ~ка ж эрмало) эрмалой
  • армянский, -ая, -ое эрмалойн; ~ язык - эрмалойн мотт
  • аромат м хаза хьожа; ~ цветов - зезагийн хьожа
  • ароматический, -ая, -ое, ароматичный, -ая, -ое, ароматный, -ая, -ое -[хаза] хьожа йог1у; ~ чай - хьожа йог1у чай
  • арсенал м воен. арсенал (т1еман гlиpc чохь г1ишло); целый ~ сведений перен.- дийнна хаамийн арсенал
  • артачиться несов. разг. (упрямиться)- амал ян
  • артезианский, -ая, -ое артезианан; ~ие воды - артезианан хиш; ~ий колодец - артезианан г1у
  • артель ж в разн. знач. артель; сельскохозяйственная ~ - юьртабахаман артель; ~ грузчиков- киранхойн артель
  • артельный, -ая, -ое артелан; ~ устав - артелан устав
  • артериальный, -ая, -ое артерин; ~ая кровь - артерин ц1ий
  • артерия ж 1) анат. артери, дегапха 2) перен. некъаш; водная ~ республики - республикин хин некъ
  • артикул м (тип товара) артикул (товаран тайпа)
  • артикуляция ж лингв. артикуляци (аз олучу къамелан меженийн болх)
  • артиллерийский, -ая, -ое артиллерин; ~ залп - артиллерин залп
  • артиллерист м артиллерист
  • артнллерия ж артиллери; противотанковая ~я - танканашна дуьхьалара артиллери; служить в ~и -артиллерехь г1уллакх дан
  • артист м 1) артист 2) перен. говзанча; ~ своего дела - шеи г1уллакхан говзанча
  • артистический, -ая, -ое 1) артистийн 2) перен. говза; ~ая работа - говза болх
  • артистка женск. к артист
  • арфа ж арфа (мерзпондаран тайпа)
  • архаизм м лингв. архаизм (тишделла дош я грамматически форма)
  • архаика ж архаика; мацахалла, ширалла
  • архаический, -ая, -ое, архаичный, -ая, -ое - мацахлера, шира
  • археолог м археолог
  • археологический, -ая, -ое археологин, археологически; ~ая экспедиция - археологически экспедици; ~ие раскопки - археологин ахкарш
  • археология ж археологи (охкуш кераечу х1уманашца мацахлерчу нехан дахаррий, културий толлу 1илма)
  • архив м архив; сдать в ~ (прям. и перен.) - архиве д1адала
  • архивный, -ая, -ое архиван; ~ые документы - архиван документаш
  • архипелаг - м геогр. архипелаг
  • архитекторы - бухбархой
  • архитекто - бухбархо
  • архитектура - бухболуш
  • архитектурный, -ая, -ое архитектурин; ~ые памятники - архитектурин иэсаллаш
  • аршин м уст. аьрша (0,71 м); мерить на свой ~ - шен барамехь (или аьршанца) дуста
  • арык м татол
  • ас м ас (ц1арна а ц1е яхна кеманча)
  • асбест м мин. асбест
  • асбестовый, -ая, -ое асбестан; ~ые пласты - асбестан г1аьтнаш
  • асимметрический, -ая, -ое, асимметричный, -ая, -ое - симметри йоцу
  • асимметрия ж асимметри (симметри йоцуш хилар)
  • аскет м халбатхо
  • аскетизм м халбаталла
  • аскетический, -ая, -ое халбате; ~ая жизнь - халбате дахар
  • аспект м аспект (хетарг); в ином ~е - кхечу аспектехь
  • аспирант м, ~ка ж аспирант
  • аспирантский, -ая, -ое аспирантийн
  • аспирантура ж аспирантура (лакхарчу 1илманан доьшийла); учиться в ~е - аспирантурехь деша
  • ассамблея ж ассамблей (гулам); Генеральная Ассамблея Организации Объединённых Наций -Цхьаьнакхеттачу Къаьмнийн Организацин Генеральни Ассамблей
  • ассенизатор м ассенизатор
  • ассенизация ж ассенизаци (боьхаллаш д1аяхаран г1уллакхаш)
  • ассигнация ж ассигнаци (Россехь кехатан ахча)
  • ассигнование с 1. (действие) ассигновать дар 2. чаще мн. ~я (сумма)- ассигновани, ахча
  • ассигновать сов. и несов., что ассигновани ян
  • ассимилировать сов. и несов, кого-что ассимиляци ян, тардан
  • ассимилироваться сов. и несов. ассимиляци хила, тардала
  • ассимиляция ж 1. (по гл. ассимилировать) ассимиляци яр, тардар 2. (по гл. ассимилироваться) ассимиляци хилар, тардалар 3. лингв. ассимиляци
  • ассистент м ассистент
  • ассистировать несов.: ~ кому-л. цхьаьннан ассистент хила
  • ассортимент м ассортимент (тайп-тайпана к1ади, х1уманаш); богатый (или большой) ~ - йоккха ассортимент
  • ассоциация ж в разн. знач. ассоциаци, цхьаьнакхетар (говзалла цхьаъ хилар т1ехь цхьаьнакхетар; цхьаъ вукханах дозуш хилар); ~ по сходству - тераллица цхьаьнакхетар
  • ассоциировать сов. и несов., кого-что с кем-чем - дозуш дан, ассоциаци ян
  • ассоциироваться сов. и несов., с кем-чем . - дозуш хила, даза
  • астма ж астма (са лецар, лазар)
  • астматик м разг. астма-цамгархо
  • астматический, -ая, -ое астмин; ~ кашель - астмин йовхарш
  • астролог м астролог (астрологии говзанча)
  • астрология ж астрологи, седажайна
  • астронавт м астронавт
  • астронавтика ж астронавтика (пана xlaваэхула леларан 1илма)
  • астроном м — асатlурненехо
  • астрономический, -ая, -ое — асатlурненийн
  • астрономия ж — асатlурнене (маьлхан дуьненийн 1илма)
  • астрофизика ж астрофизика (дуьненийн физически хьелех, химически х1оттамех .лаьцна 1илма)
  • асфальт м асфальт
  • асфальтировать сов. и несов., что асфальт йилла; ~нная дорога - асфальт йиллина некъ
  • асфальтовый, -ая, -ое асфальтан; ~ тротуар - асфальтан тротуар
  • атавизм м биол. атавизм
  • атака ж атака; пойти в ~у - атаке ваха; отразить ~у - атака юхатоха; повести войска в ~у – б1ахой атаке бига
  • атаковать сов. и несов., кого-что, прям, и перен. - атака ян
  • атеизм м атеизм (делах а, динах а цатешар)
  • атеист м атеист, мунепакъ
  • атеистический, -ая, -ое атеизмин; ~ая литература - атеизмин литература
  • ателье с ателье
  • атлас м — аьтлат; географический ~ - географин аьтлат; анатомический ~ - анатомин аьтлат
  • атлас м (материя) аьтлат
  • атласный, -ая, -ое 1) атласан; ~ ткань - атласан к1ади 2) перен. атлас caнна; ~ая кожа - атлас санна чкъор
  • атлет м атлет; (силач) тж. зоьртала стаг
  • атлетика ж спорт, атлетика; лёгкая ~ - яйн атлетика; тяжёлая ~- еза атлетика
  • атлетический, -ая, -ое атлетикан; ~ упражнения - атлетикан шарамаш; ~ое сложение - зоьртала дег1 долу
  • атмосфера ж 1) атмосфера, х1аваъ 2) физ., тех. атмосфера (газийн та1аман барам) 3) перен. юкъаметтиг; товарищеская ~ - накъосталлин юкъаметтиг
  • атмосферный, -ая, -ое атмосферан; ~ давление – атмосферан та1ам; ~ые условия - атмосферан хьелаш
  • атом м атом; расщепление ~а атом екъар
  • атомный, -ая, -ое атоман; ~ая электро станция - атоман электростанци; ~ый вес - атоман йозалла; ~ая энергия - атоман ницкъ; ~ое оружие - атоман герз
  • атомоход м атомкема
  • атомщик м атомхо
  • атрофироваться сов. и несов. – атрофи хила, са д1адала, дакъадала
  • атрофия ж атрофи, чуьра са д1адал, меже якъаялар
  • атташе м атташе (цхьана г1уллакхан говзанча-консультант волу дипломатийн векалшха стаг)
  • аттестат м в разн. знач. аттестат (дешар чекхдаккхаран я 1илманхочун ц1е яларан тешалла; б1аьхочун сурсаташ, духар схьаоьцу кехат) ~ зрелости - кхиаран aттестат
  • аттестационный, -ая, -ое аттестацин ; ~ая комиссия - аттестацин комисси
  • аттестация ж I. (отзыв) аттестаци (магор, характеристика ялар, ц1е тиллар я xаар билгалдаккхар) 2. (действие) - аттестации яр
  • аттестовать сов. и несов., кого-что aттестаци ян
  • аттракцион м аттракцион (цирко я эстрадо гойту башха номер; юкъараллин сакъоьручохь: бираьнчикаш, тир, карусель)
  • ау межд. х1е-х1ей!
  • аудиенция ж аудиенци (пачхьалкхан лаккхарчу стага т1еэцар); дать кому-л. ~ - цхьанна аудиенци яла
  • аудитория ж 1) (помещение) аудитори 2) собир. (слушатели) аудитори, ладуг1урш; внимательная ~ - тидаме аудитори
  • аукать, аукаться несов. разг. х1е-х1ей баха
  • аукцион м аукцион (бахам дукха деллачунна д1абохкар); продажа с ~а - аукционехь дохка
  • аул м эвл
  • аульный, -ая, -ое эвлан, эвлара;
  • афганский, -ая, -ое афганийн, овх1анийн; ~ язык - афганийн (или овх1анийн мотт)
  • афганцы мп. (ед. ~ец м, ~ка ж афган, овх1ан) афганаш, овх1анаш
  • афера ж афера
  • аферист м, ~ка ж аферист
  • афиша ж — алийша
  • афишировать сов. и несов., что д1акхайкхо
  • афоризм м афоризм (ира дешнаш, кица)
  • африканский, -ая, -ое африкин; африкахойн; ~ие языки - африкахойн меттанаш
  • африканцы мн. (ед. ~ец м, ~ка ж африкахо) африкахой
  • аффект м аффект (ч1ог1а оьг1азвахна хилар); совершить что-л. в состоянии ~а - цхьа х1ума аффектехь волуш дан
  • аффикс м лингв, аффикс; словообразовательный ~ - дош кхолларан аффикс
  • ах межд. эх1 !; ах, как это красиво! - эх1, махаза ду xlapa! ах вот как! - х1ан, иштта дара иза!
  • ахать несов. эх1 бйха
  • ахиллесов: ~а пята - син пха
  • ахинея ж — туржаl, туржаl(бу), разг.: нести ~ю - х1ун ду а цахуург дийца
  • ахнуть сов. однокр. эх1 ала; он и ~ не успел- эх1 ала а ца кхиира иза
  • ахти межд. разг.: не ~ какой - эх1-аьлла х1ума а дац; не ~ какой умный – эх1-аьлла хьекъале а вац
  • ашуг м ашуг, илланча
  • аэровокзал м аэровокзал
  • аэродром м аэродром
  • аэропорт м аэропорт
  • аэросев м аэрох1удер
  • аэрофотосъёмка ж аэросуьрташ дахар