Википеди:Оьрсийн Нохчийн Дошам/ЭЛП/Ж

Ж

ж

• ж : ну так что ж? - хилча х1ун ду?

жа

• жаба 1 ж бецан пхьид

• жаба 2 ж: грудная ~ - салацар (лазар)

• жабры мн. (ед. жабра ж) ж1араш

• жаворонок м н1аьвла; ~ полевой – рег1ан н1аьвла

• жадина м, ж разг. б1аьрмециг, пис, саьхьарниг, сутарниг

• жадничать несов. разг. пис хила, б1аьрмециг хила, сутара хила; саьхьара хила

• жадность ж сутаралла, писалла, б1аьрмецигалла; саьхьаралла; с ~ю - сутара

• жадный, -ая, -ое 1) (ненасытный) сутара; он ~о (нареч.) пил воду - сутара молура цо хи 2) (скупой) б1аьрмециг, саьхьара, пис; он очень жаден- иза гloгla б1аьрмециг ву ; ~о (нареч.) слушать- хьаьгна ладог1а

• жажда ж 1) (желание пить) хьогалла; утолить ~у- хьогалла яйа 2) чего, перен. (страстное желание) хьагам, хьагар; ~а счастья - ирсах хьагар

• жаждать несов. 1) уст. (хотеть пить) хьагдала 2) чего или с неопр. (страстно желать) хьага; ~у видеть вас - шу гарх хьаьгна ву со

• жакет м, ~ка ж жакет

• жалеть несов. 1) кого (испытывать жалость) къахета; ~ сирот- байх къахета 2) о ком-чём (испытывать сожаление) дагахь далла, кхоам хета; ~ о прошедшей молодости - д1аяхна къоналла дагахь ялла 3)кого-что и чего (щадить, беречь) кхоо; трудиться, не жалея сил - ницкъ ца кхоош, къахьега; ~ себя - ша кхоо; ~ деньги - ахча кхоо

• жалить несов., кого-что ю тоха; (о змее) лаца; пчёлы ~ят - накхармозаша юнаш етта

• жалкий, -ая, -ое 1) (вызывающий жалость) тиша, г1ийла, декъаза; къахоьтуьйту; у него ~ий вид - тиша ду цуьнан гар; ~ая улыбка – г1ийла велакъажар 2) (невзрачный) тиша; одежда в ~ом состоянии - барзакъ тиша ду 3) (презренный) г1аддайна; ~ий трус - г1аддайна к1илло

• жалко 1. нареч. г1аддайна; ~ улыбаться –г1аддайна велакъежа 2. в знач. сказ. безл. см. жаль

жало с ю; ~ пчелы - накхармозанан ю; змеиное ~ - лаьхьанан мотт

жалоба ж 1) латкъам; ~а ребёнка - беран латкъам 2) (заявление) арз; подать ~у - арз дала

жалобный, -ая, -ое г1ийла; ~ый голос - г1ийла аз ; ~ая книга - аьрзнийн книга

жалобщик м, ~ца ж латкъамхо; арзхо

жалованье ж алапа; повышение ~я - алапа т1екхетар

жаловать несов. 1) кого-что, чем, кому, уст. (награждать, дарить) дала 2) кого-то, разг. (уважать) лара, веза; его не очень жалуют - и башха лара а ца лору 3) к кому, уст. (посещать) ван; [он] давно к нам не жалует - дукха хан ю тхоьга ваза

жаловаться несов., кому на кого-что 1)(высказывать неудовольствие) латкъа; ~ на нездоровье - могуш цахиларна леткъа 2)(подавать жалобу) арз дан, латкъа; ~ в суд - суьде арз дан 3) (ябедничать) мотт бетта, д1аала

жалостливый, -ая, -ое къинхетаме, дог лозу

жалостный, -ая, -ое разг. г1айг1ане, г1ийла; ~ая песня – г1ийла йиш

жалость ж къахетар, дог лазар, къинхетам; вызывать ~ - шех дог лазор; смотреть с ~ю - дог лозуш хьежа; какая ~! - ма дагахьбаллам бу и!

жаль в знач. сказ. безл. кхоам (или къа) хила; мне ~ этого человека - суна къахета цу стагах; ~ потерянного времени - кхоам бу яйинчу хенан; мне ничего не ~ - суна цхьана а х1уманах кхоам ца хета; ~, что вы уезжаете - шу д1адоьлхуш халахета суна; мне ~ отпускать вас-1 шу д1адахийта ца лаьа суна; ~, если дело не удастся - и г1уллакх кхочуш ца хилахь, дагахьбаллам хир бу суна

жалюзи с нескл. жалюзаш

жанр л 1) (в искусстве) жанр ; лирический ~ - лирикин жанр 2) (стиль) жанр, кеп; в новом ~е - керлачу кепара

жанровый, -ая, -ое жанрин; ~ая живопись - жанрин сурт

жар м 1) (горячий воздух) тов; от печи несло ~ом - пешара схьа тов етталора 2) разг. (горячие угли) к1егий 3) (повышенная температура) дагар; у ребёнка ~, ребёнок в ~у - берана дагар ду 4) перен. (подъём, рвение) т1етаь11ина хилар; работать с ~ом – т1етаь11ина болх бан; говорить с ~ом - т1етаь11ина дийца; как ~ горит- алу санна догу; чужими руками ~ загребать погов. - нехан къинхьегамах пайда эца; меня бросает то в ~, то в холод - сан дег1е цкъа алу хьоду, т1аккха шийла зуз дог1у; задать кому-л. ~у- цхьаьннан ц1ока йохъян

жара ж йовхо; в жару - йовхонехь

жаргон м жаргон; воровской ~ - къуйн жаргон

жареный, -ая, -ое кхерзина; ~ое мясо - кхерзина жижиг

жарить несов., кого-что кхарза

жариться несов. кхарзадала ; ~ на солнце - маьлхехь ваттавала

жаркий, -ая, -ое довха; перен. тж. кхехка; ~ий день - довха де; ~ое лето - йовха аьхке; ~ий бой - кхехка т1ом

жарко в знач. сказ. безл. йовха ю; в комнате было ~ - чохь йовха яра; сегодня ~ - тахана йовха ю; мне стало ~ - со вохвелла

жаркое с г1урма; вкусное ~ - чомехь гlypма

жаровыносливый, -ая, -ое йовхо ловн

жаровня ж (для зерна) куьрк; (железная печь) аьчка пеш

жаропонижающий, -ая, -ее 1. дагар лаг1ден 2. в знач. сущ. ~ее с дагар лаг1ден молха

жаростойкий, -ая, -ое, жароупорный, -ая, -ое йовхо ловн

жар-птица ж фольк. нур-олхазар

жасмин м жасмин

жатва ж 1) (уборка урожая) хьакхар, чуэцар 2) (время уборки) ялта хьокху хан 3) (урожай) ялта

жатвенный, -ая, -ое: ~ая машина -ялта хьокху машина

жатка ж ялтахьокхург

жать 1 несов. I) кого-что (давить) 1ийда; ~ сок из винограда - кемсех 1евдина мутта даккха; ~ руку - куьг 1ийда; (здороваясь) куьг лаца 2) что и без доп. (быть тесным) къийла; сапог жмёт мне ногу - этко ког къуьйлу сан

жать 2 несов., что хьекха; ~ пшеницу серпом - к1а маьрсаца хьекха

жаться несов. 1) (ёжиться) хеба; ~ от холода- шелонна хеба 2) (прижиматься) юххете1а; ребёнок жмётся к матери -бер нанна юххете1а 3) перен. разг. (скупиться) къийладала

жб

• жбан м кхаба

жв

• жвачка ж сег1аз, нох; жевать ~у - сег1аз 1ийша

• жвачный, -ая, -ое 1. (жующий жвачку) нох доккху; ~ые животные - нох доху дийнаташ 2. в знач. сущ. ~ые мн. зоол. нохдохурш

жг

• жгут м каре; соломенный ~ - чен карс

• жгучий, -ая, -ее 1) даго; ~ие лучи солнца- маьлхан ваго з1енарш 2) (сильный) 1ийжа; ~ая боль - 1ийжа лазар 3) перен. чloгla; ~ий стыд –ч1ог1а эхь хетар ; ~ий брюнет- к1арула 1аьржачу аматехь стаг; ~ий вопрос- уггар тидаме хаттар

• ждать несов. 1) кого-что, чего (ожидать) хьежа, хьоьжуш 1ан; ~ поезда - поезде хьежа; заставить себя ~ -шега хьежийта; дело не ждёт – г1уллакх сиха ду; жду не дождусь его - са ца тохалуш хьоьжуш 1а со цуьнга 2) (думать) мотта; ждали, что он будет хорошим поэтом - цунах дика поэт хир ву моьттура тхуна 3) чего (надеяться) дагахь хила, сатийса, дог даха; враг не может ~ пощады – мостаг1чун къинхетаме сатуьйсийла яц ; ~ у моря погоды - деда ц1а варе хьежа

же

же 1 союз 1) против. ткъа, амма, -м, -х; я уезжаю, товарищ же остаётся - со д1авоьду, накъост-м вуьсу 2) присоед. ткъа, -м; когда мы приехали, приехали же мы летом... - тхо схьадаьхкича, ткъа тхо-м аьхка даьхкирийца...

же 2 частица 1) усил. -хь, ма, х1ета, т1аккха; что же ты не слушаешь?- ла ма ца дуг1у ахь?; говорите же! –х1ета д1адийца!; мы сегодня же вернёмся - тхо тахханехь юхадоьрзур ду 2) (для указания тождества) =за, санна; часто передаётся удвоением корневого согласного; такая же книга - и санна книга; тот же - изза; здесь же - кхуззахь 3) (ведь) ма; я же объяснил тебе - аса кхета ма дира хьуна и

жёваный, -ая, -ое разг. 1) 1евшина; ~ хлеб -1евшина бепиг 2) перен. (мятый) хебаршка ихина; ~ костюм - хебаршка ихна костюм

жевательный, -ая, -ое 1уьйшу; ~ табак - 1уьйшу тонка

жевать несов. 1ийша; лошадь жуёт сено - говро йол 1уьйшу

жезл м 1) жезл 2) (милицейский) г1аж, жезл

желание с 1) лаар, лаам; против своего ~я, вопреки [своему] ~ю - шен лаамна дуьхьал; при всём ~и - мел лууш делахь а; уйти с работы по собственному ~ю - балхара шена лаамца д1авала 2) (просьба) лаам; исполни моё последнее ~е - кхочушбе сан т1аьххьара лаам; у него было ~е поехать учиться -деша ваха лаам бара цуьнан

желанный, -ая, -ое 1) (ожидаемый) деза; ~ый гость- веза хьаша; ~ая весть- дезийра хабар 2) (милый) хьоме; ~ый друг- хьоме доттаг!

желательно в знач. сказ. безл. с неопр. или с союзом «чтобы» бакъхьа ду, лууш ду; ~, чтобы ты пришёл -хьо веача, бакъхьа ду

желательный, -ая, -ое бакъхьара, лууш долу; ~ое решение- бакъхьара сацам ; ~ое наклонение грам.- лааран саттам

желатин м желатин

желать несов. 1) кого-что, чего, с неопр. или с союзом «что» (хотеть) лаа, безам хила; страстно ~ - ч1ог1а лаа 2) кому чего и с неопр. лаа; желаю вам успеха! - толам хуьлийла шун!

желающие мн. лууш берш; все ~е - берраш а лууш берш

желвак м бог

желе с нескл. желе

железа ж анат. екхоъ; поджелудочная ~ - зорхан екхоъ

железистый, -ая, -ое эчиг долу; ~ источник - эчиг долу хьост

железка ж эчиг

железнодорожник м, ~ца ж ц1ерпоштнекъахо

железнодорожный, -ая, -ое ц1ерпоштнекъан; ~ мост – ц1ерпоштнекъан т1ай; ~ билет- ц1ерпоштнекъан билет

железный, -ая, -ое 1) аьчка; ~ая печь- аьчка пеш; ~ая руда - аьчка маь1да 2) перен. (твёрдый, непреклонный) болатан; ~ое здоровье -болатан могушалла; ~ая дисциплина - болатан низам; ~ая дорога - аьчка некъ, ц1ерпоштнекъ

железняк м мин. аьчкан маь1да

железо с 1) эчиг; листовое ~- тахтанан эчиг 2) собир. эчиган х1уманаш 3) (лекарство) молха; принимать ~ -молха мала

железобетон м эчиг-бетон

железобетонный, -ая, -ое эчиг-бетонан; ~ мост - эчиг-бетонан т1ай

жёлоб м апари; (канавка столярная) чорг1е; ~ мельницы - хьеран апари

желобчатый, -ая, -ое апарин кепара; ~ая черепица - апарин кепара гериг

желтеть несов. 1) (становиться жёлтым) маждала 2) (виднеться—о жёлтом) можа ган; вдали ~ет пшеница - геннахь можа го к1а

желтизна ж можалла

жёлто-зелёный, -ая, -ое можа-баыщара

желток м буьйра

желтуха ж мед. маждар

жёлтый, -ая, -ое можа; ~ая ромашка - можа зезаг

желудёвый, -ая, -ое ножан б1арийн; ~ кофе - ножайн б1арийн къахьо

желудок м хьер, зорх; (у птиц) потак ; расстройство ~ка - чохьлазар

желудочек м 1) уменьш. от желудок; 2) анат. (часть сердца) деган ога

желудочный, -ая, -ое хьеран, зорхан; ~ые заболевания - зорхан лазарш ; ~ый сок физиол. - зорхан мутта

жёлудь м ножнаш, ножан б1ар; из желудей - нежнийн

жёлчность ж стим lalap

жёлчный, -ая, -ое 1) стиман; ~ пузырь - стиман ахкарг 2) перен. (раздражительный) дера; ~ человек -дера стаг

жёлчь ж 1) анат. стим; разлитие ~и - стим 1еттор 2) перен. (раздражение, злость) дералла, стим

жеманиться несов. разг. качдала, коча лела

жеманница ж разг. коча зуда

жеманный, -ая, -ое коча; ~ое поведение - коча лелар

жеманство с кочалла

жемчуг м жовх1ар

жемчужина ж 1) (зерно жемчуга) жовх1аран буьртиг 2) перен. (сокровище) хазна; ~ русской литературы -оьрсийн литературин хазна

жемчужница ж мед. уст. пехан ун

жемчужный, -ая, -ое жовх1аран

жена ж зуда; взять кого-л. в жёны - цхьаъ маре йига

женатый, -ая, -ое зуда ялийна; он был женат на моей сестре - сан йиша яра цуьнгахь; он не женат -зуда ялоза ву иза

женить сов. и несов., кого на ком зуда яло ; без меня меня ~ли погов. - со а воцуш суна зуда ялийна

женитьба ж зуда ялор

жениться сов. и несов. зуда яло

жених м 1) зуда ехна стаг, зуда яло г1ертарг 2) разг. (о молодом холостяке) зуда яллол хилларг

женолюб м зударий безарг, зударшна т1ераниг

женоненавистник м зударий цабезарг

женоподобный, -ая, -ое зуда-тайпа, зударшха

женский, -ая, -ое зударийн; ~ий труд - зударийн къинхьегам; ~ие болезни -зударийн цамгарш

женственность ж зудчалла

женственный, -ая, -ое зудчаллин, стеллин; в ней нет ничего ~ого - зудараллин цхьа зирх бац цуьнгахь

женщина ж зуда; ты ведь уже взрослая ~ - хьо-ма йоккха хилла зуда яй; ~-врач - лор-зуда

женьшень м женьшень

жердь ж хьокха

жерёбая: ~ кобыла пхора кхел

жеребёнок м бекъа; дин-бекъа (жеребчик); кхел-бекъа (кобылка)

жеребец м айг1ар

жеребиться несов. бекъа ян, яхка

жеребьёвка ж кхаж тасар

жерло с в разн. знач. 1уьрг

жёрнов м хьеран т1улг; ручные жернова - кохьар

жертва ж 1) (приносимое в жертву) caгla; принести ~у – саг1ийна дала 2) (жертвоприношение) caгla даккхар, г1урба дер 3) перен. (самопожертвование, отказ от чего-л.) валар; мы готовы на любые ~ы ради Родины -тхо кийча ду Даймеккан дуьхьа стеннах дала; принести что-л. в ~у - цхьана х1уманах дала; 4) кого-чего, перен. (пострадавший) бохам баьлларг, х1аллакьхилларг; ~ы агрессии - агрессих х1аллакьхилларш

жертвовать несов. 1) что и без доп. (приносить в дар) саг1ийна яла; ~ в пользу бедных - мискачу нахана саг1ийна яла 2) кем-чем, перен. д1адала; ~ жизнью во имя Родины - Даймехкан дуьхьа шен са д1адала

жертвоприношение с caгla даккхар, гlypба дер

жест м прям. и перен. ишар; сделать благородный ~ - тамехь ишар ян

жестикулировать несов. ишарш ян

жестикуляция ж ишарш яр

жёсткий, -ая, -ое 1) (грубый) морса; ~ие волосы - морса месаш 2) (твёрдый, плотный) декъа; ~ий диван - екъа диван 3) перен. (суровый) буьрса; ~ий характер - буьрса амал ; ~ий вагон - екъа вагон; ~ий срок - йоцца хан

жёстко 1. нареч. (не мягко) декъа 2. в знач. сказ. безл. декъа хила ; мягко стелет, [да] ~ спать погов. -маттана— к1еда, дагахь — дера

жестокий, -ая, -ое 1) (беспощадный, безжалостный) къиза; ~ий человек -къиза стаг 2) перен. (сильный) къиза, луьра; ~ий мороз - луьра шело; ~ая борьба - луьра_къийсам

жестокосердие с къизалла

жестокосердный, -ая, -ое къиза

жестокость ж 1) (беспощадность) къизалла 2) (жестокий поступок) къиза х1ума

жесть ж эчиг

жестянка ж 1) (коробка) аьчка г1утакх 2) (кусок жести) аьчка кийсиг

жестяной, -ая, -ое аьчка; ~ чайник - аьчка чайник

жестянщик м аьчка пхьар

жетон м жетон

жечь несов., кого-что 1) даго; ~ бумагу- кехат даго; солнце жжёт лицо - маьлхо юьхь ягайо 2) (о чувстве, о боли) 1ийжо

жечься несов.: крапива жжётся - нитташа къийзаво

жж

• жжение с дагар

• жжёный, -ая, -ое деттина, дагийна; ~ кофе - ягийна къахьо; ~ кирпич - еттина кибарчиг

жи

живительный, -ая, -ое денден, гlopa доуьйту; ~ый воздух - гlopa доуьйту xlo; ~ая сила - гlopa доуьйту ницкъ

живность ж собир. разг. са долу х1ума; всякая ~ - таип-тайпана са долу х1уманаш

живо нареч. 1) (ясно, отчётливо) дика; я ~ помню своего дедушку- суна дика дагавог1у сайн деда 2) разг. (быстро) сихха; он ~ вызвал врача - цо сихха (или сихонца) лор вийхира ; ~!, ~! - же!, же!

живодёр м прост. 1азапхо

живой, -ая, -ое 1) (живущий) дийна; он жив и здоров - иза дийна а, могуш а ву; остаться в ~ых -дийна виса 2) (оживлённый) каде, х1айтьаьлла; ~ая беседа – х1айтъ-аьлла къамел 3) (подвижной) каде; ~ой ребёнок - каде бер 4) перен. (реальный) долуш долу; (о людях) дийна [долу]; ~ой пример героизма-турпалаллин долуш долу масал; изобразить ~ых людей - дийначу нехан сурт xloттo 5) (выразительный) кхетош долу; ~ое изложение - кхетош долу дийцар ; ~ое дело - оынуш долу г1уллакх; ~ой вес -дийначу х1уманан терзанан барам; ~ая рана -ерзаза чов; ~ая сила -адамаш, дийнаташ; ~ой товар - ялхой; ~ой язык - дийна мотт; ни ~ой души -аддам а дац; ~ое предание - наха схьадуьйцу шира хабарш; на ~ую нитку - лол тоха ; ~ая природа -дийна 1алам; задеть кого-л. за ~ое- дог лоццуш, меттара дош ала; ни жив ни мёртв - дийна а, велла а вац (кхеравелла)

живописец м суьрташдахкархо

живописный, -ая, -ое исбаьхьа; ~ая местность - исбаьхьа меттиг

живопись ж 1) — садолшандиллар., суьрташ дахкар; школа ~и -суьрташ дахкаран школа 2) собир. суьрташ

живость ж каделла; с ~ю - каде

живот 1 м ге, гай; лежать на ~е - гай т1ехь 1илла; бертал 1илла

живот 2 м уст. (жизнь) са, дахар ; не на ~, а на смерть - я вала, я виса

животворный, -ая, -ое (оживляющий) денден; (дающий силы) гlopa доуьйту; ~ые лучи солнца - гlopa доуьйту маьлхан з1енарш

животновод м даьхнийлелорхо

животноводство с даьхнийлелор; колхозное ~ - колхозан даьхнийлелор

животноводческий, -ая, -ое даьхний лело; ~ совхоз - даьхний лело совхоз

животное с 1) дийнат; домашние ~ые – ц1ера дийнаташ; хищные ~ые - акхарой; акха дийнаташ 2) перен. (о человеке) хьайба

животный, -ая, -ое дийнатийн; ~ый мир - дийнатийн дуьне; дийнаташ ; ~ое масло - хьелийн даьтта; ~ый страх - акха кхерам

животрепещущий, -ая, -ее ч1ог1а оьшу, хьашт долу; ~ вопрос - чloгla оьшу г1уллакх

живучесть ж 1) (выносливость) доьналла; х1ума лар 2) перен. (устойчивость) д1адолуш цахилар

живучий, -ая, -ее 1) (выносливый) доьналла долу, х1ума ловн 2) перен. (устойчивый) довш доцу, д1а ца долу; ~ие привычки – д1а ца йолу амалш

живьём нареч. дийна [доллушехь]; проглотить ~ -дийна доллушехь д1акхалла; захватить ~ в плен - дийна [воллушехь] йийсар дан

жидкий, -ая, -ое 1) коча; ~ая каша - коча худар; ~ий суп- коча чорпа 2) (редкий) нилха; ~ий лес - нилха хьун; ~ие волосы - нилха месаш

жидкость ж кочалла, коча х1ума; сосуд с ~ю - чохь кочалла йолу пхьег1а

жижа ж 1) (грязь) ц1ун; навозная ~ - кхеллин ц1ун 2) (супа) коча чорпа

жижиг-галнаш м жижиг-галнаш (чеченское национальное блюдо из варёного мяса и галушек с чесночным соусом)

жизнедеятельность ж 1) биол. доьналла 2) перен. гlopa, хьуьнар

жизнедеятельный, -ая, -ое хьуьнаре, доьналлин, гlopa долу

жизненность ж дахадалар

жизненный, -ая, -ое дахаран; ~ые потребности -дахаран хьашташ; ~ые центры страны - мехкан дахаран меттигаш

жизнеописание с дахар [д1а]яздар; краткое ~ - доцца дахар д1аяздар

жизнерадостность ж самукъане хилар, сакъерадалар, синкъераме хилар

жизнерадостный, -ая, -ое самукъане, синкъераме; ~ человек- самукъане стаг

жизнеспособность ж доьналла, гlopa

жизнеспособный, -ая, -ое доьналла долу, гlopa долу; ~ организм - гlopa долу организм; ~ коллектив - доьналла долу коллектив

жизнеутверждающий, -ая, -ее дахар къобалден; ~ая литература -дахар къобалден литература

жизнь ж 1) дахар; возникновение жизни на Земле- Лаьтта т1ехь дахар кхолладалар; общественная ~ -юкъараллин дахар; образ жизни - вахаран кеп; хозяйственная ~ страны - мехкан бахамаллин дахар 2) (физиологическое состояние) са; лишить жизни - са даккха (вен); положить ~ за что-л.- цхьаннан дуьхьа шен са д1адала 3) (продолжительность существования) оьмар; в моей жизни- сан оьмарехь ; никогда в жизни - дуьненахь цкъа а; вопрос жизни и смерти - валар-висарх доьзна г1уллакх; при жизни - дийна волуш; случай из жизни - дахарехь хилларг; между ~ю и смертью (о больном) велла а дийна а воцуш; по гроб жизни - велла д1аваллалц; бороться не на ~, а на смерть - я вала, я виса къийсам латто

жила 1 ж I) разг. (сухожилие) хьорзам; (кровеносный сосуд) пха; ~ы надулись - пхенаш дусаделла 2) горн. маь1данийн аса ; тянуть ~ы из кого-л.- цхьаьннан са легашка кхачо

жила 2 м и ж прост. неодобр. пис [стаг]

жилет м, ~ка ж жилет

жилец м х1усамхо; жильцы дома – ц1ийнан х1усамхой; он не ~ на белом свете - дукха вехар волуш вац и

жилистый, -ая, -ое 1) (с жилами) хьорзам йолу; ~ое мясо - хьорзам йолу жижиг 2) пхенаш т1едевлла; ~ые руки - пхенаш т1едевлла куьйгаш

жилище с х1усам

жилищный, -ая, -ое х1усаман; ~ые условия – х1усаман хьелаш; ~ое строительство – х1усамаш яр

жилка ж 1) (сосуд) пха 2) (в мясе) хьорзам 3) (утолщение) хьаса 4) перен. (способность) пох1ма; литературная ~ - литературам пох1ма

жилой, -ая, -ое [нах] беха; ~ые здания- нах беха ц1енош;~ая комната - чохь 1ен ц1а

жилплощадь ж х1усам-майда

жильё с 1) (обитаемое место) вехийла; вдали от человеческого ~я - нах бехийлийна генна 2) разг. (жилище) чохь1ойла, х1усам; тесное ~ё - готта xlycaм 3) разг. (жительство) вехийла; годный для ~я - ваха мегар долу меттиг

жим м спорт. (штанги) айар

жир м даьтта, мохь; рыбий ~ - ч1еран даьтта; животные ~ы -дилхадаьтта ;с ~у бесится - вуьзна сонтаваьлла

жираф м, ~а ж зоол. жираф

жиреть несов. дарста

жирный, -ая, -ое 1) (содержащий много жира) дерстина; ~ое мясо - дерстина жижиг 2) (толстый, тучный) дерстина; ~ый кот - дерстина цициг 3) (грязный от жира) хьена; ~ые руки - хьена куьйгаш ; ~ый чернозём -хьена латта; ~ый шрифт -1аьржа шрифт; ~о будет - мегар вац хьо

жировой, -ая, -ое хьоналлин; ~ые ткани - хьоналлин хьесий

житейский, -ая, -ое вахаран; ~ие дела - вахаран г1уллакхаш

житель м, ~ница ж вахархо; деревенские жители-юьртара бахархой

жительство с вахар; место постоянного ~а -даимвеха меттиг

житница ж 1) (помещение) чоь 2) (хлебный район, край) ч1ано

жито с обл. 1) (рожь) балаг1ажа 2) (хлеба) ялта

жить несов. в разн. знач. даха; (быть, существовать) тж. хила; долго ~ -дукха ваха; ~ в селе - юьртахь даха; ~ своим трудом - шен къинхьегамах даха; ~ наукой - 1илманах даха; ~ весело - самукъане даха; ~ дружно с братом - вешица бертахь даха; ~ в батраках - ялхо лела; ~ своим умом - шен хьекъалца ваха

житьё с дехийла ; нет ~я от кого-либо - цхьаьнгахьара вехийла яц; нам ~я не дают - тхо даха ца дуьту

житьё-бытьё с 1ар-вахар

житься несов. безл. разг. вахавала; ему хорошо живётся - дика вахалоиза; как вам живётся?- муха дахало шу?

жм

• жмурить несов., что хьабо; ~ глаза - б1аьргаш хьабо

• жмуриться несов. б1аьргаш хьаббан

• жмурки мн.: играть в ~ - хьаббарех ловза

• жмыхи мн. (ед. жмых м дух) даххаш

жн

• жнейка ж ялта хьокхург

• жнец м маьрсхо

• жнивьё с 1) (поле, где сжат хлеб) ялта хьаькхна аре 2) (солома) юьхкаш

жо

• жокей м хьуьнарча

• жом м 1) (машина) пресс 2) (отходы) дух

жонглёр м жонглёр

жонглировать несов., чем жонглировать дан; ~ тарелками - бошхепашца жонглировать дан

жр

• жрать несов., что и без доп., груб. важа

• жребий м 1) (при жеребьёвке) кхаж; бросить ~ - кхаж таса; ~ пал на меня - кхаж суна баьлла 2) перен. (участь) кхел, дакъа

• жрец м, жрица ж рел. ц1у

жу

жужжание с зуз дар; ~ комаров чуьркийн зуз

жужжать несов. зуз дан; комары ~т - чуьркаша зуз до

жук м чхьаьвриг; ~-олень - сирсай

жулик м (вор) къу, курхалча; (ловкач) харц стаг

жуликоватый, -ая, -ое курхаллина т1ера, хьараме

жульничать несов. хьарам лен; ~ в игре - ловзарехь хьарам лен

жульничество с хьарам лер, хьарамло

журавлёнок м (мн. ~ята) г1арг1улин к1орни

журавлиный, -ая, -ое г1арг1улин

журавль м I) (птица) г1арг1ули 2) (у колодца) заразакъ

журить несов., кого, разг. барт бетта

журнал м в разн. знач. журнал; вести ~ журнал - лело; напечатать в ~е - журнала т1е тоха

журналист м, ~ка ж журналист

журналистика ж журналистика

журнальный, -ая, -ое журналан; ~ая статья - журналан статья

журчание с 1) (воды) булкъ-булкъ [дар], декар 2) перен. (о речи) к1ар дар

журчать несов. 1) (о воде) булкъ дан, дека; ручей ~ит - татоло булкъ до 2) перен. к1ар дан; ~ит речь - къамело к1ар до

жуткий, -ая, -ое (страшный) инзаре; ~ие мысли - инзаре ойланаш

жуть ж разг. инзаралла; ~ берёт - инзаре хета

жутко 1. нареч. кхоьруш 2. безл. в знач. сказ. кхерадала; мне стало ~- со кхеравелира

жю

• жюри с нескл. жюри