Гумс
Гумс (оьрс. Белка[2]) — Къилбаседа Кавказера эрк, Соьлжан аьтту га. ОхьадогӀу Нохчийн Республикин Веданан, Курчалойн, Гуьмсан кӀошташкахула. Гумс цӀе схьаяьлла туьркийн маттара "гӀум су" - гӀамаран хи[3].
| Гумс | |
|---|---|
 | |
| Амал | |
| Дохалла | 80 км |
| Бассейн | 1194 км² |
| Хи дайар | 4,61 м³/с (Гуьмсе) |
| ДӀаэхар | |
| Хьост (B) | |
| • Эрк долу меттиг | ТӀуьйрелам, Веданан кӀошт |
| • Локхалла | 1276 м |
| • Координаташ | 42°54′02″ къ. ш. 46°11′39″ м. д.HGЯO |
| Хикхоче (B) | Соьлжа |
| • Эрк чекхдолу меттиг | Гуьмсе |
| • Локхалла | 50 м |
| • Координаташ | 43°21′53″ къ. ш. 46°03′55″ м. д.HGЯO |
| Хин охьане | 15,33 м/км |
| Эрк долу меттиг | |
| Хин система | Соьлжа → Терк → Каспий-хӀорд |
| Пачхьалкх | |
| Регион | Нохчийчоь |
| КӀошташ | Веданан кӀошт, Курчалойн кӀошт, Гуьмсан кӀошт |
| Код ПХР чохь | 07020001312108200006234[1] |
  |
|
 — хьост,  — хикхоче |
|
Географи
бӀаьра нисйанСхьадолу ТӀуьйрелам тӀиера шовданашкара, дӀакхета Соьлжанах Гуьмсе гӀалан гергахь. Дохалла 80 км, бассейнан майда 1194 км²[4]. Хикхочен локхалла — 50 м хӀордан тӀегӀанал лакхахь. Эркан охьане — 15,3 м/км.
Гидрологи
бӀаьра нисйанЭркан амалехь ду шеран йовхачу хенахь дестар, ткъа Ӏай – лакъар. Шарахь уггаре дукха хи дойу догӀанаш догӀучу хенахь. Аьхкенан догӀано десторо наггахь бохамаш бо. Шарахь хи дайаран йуккъера барам — 4,61 м³/с, максимум — 305 м³/с.
Геннаш
бӀаьра нисйанУггаре даккхий геннаш: Хул-Хуло (аьрру), Мичиг-Хи (аьтту), Ахкие (аьтту), Хумг (аьтту), Искаьрк (аьтту).
Эрк таллар, хин бахаман маьӀна
бӀаьра нисйанЭрк теллина Гуьмсерачу гидрологин постехь.
Эркаца лаьтта эвланаш
бӀаьра нисйанЖани-Ведана, Теза-Кхаьлла, Эрсана, Курчала, Энакхаьлла, Коьран-Бена, Белта, Ялхой-Мохк, ЖугӀурта, Майртуп[5].
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 8. Северный Кавказ / под ред. Д. Д. Мордухай-Болтовского. — Л.: Гидрометеоиздат, 1964. — 309 с.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 564.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 286.
- ↑ «Белка (Гудермес, Гумс)» — Пачхьалкхан хин реестран объектех хаам.
- ↑ Карта Чечни (rar) (не ранее 1995). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 2 январь. Архивйина 2012 шеран 18 февралехь rar. Объём 8 МБ.
Хьажоргаш
бӀаьра нисйан- Река Гумс. Святой источник Архивйина 2019-12-26 — Wayback Machine
- Топонимика слова Гудермес
- В статье использована информация, предоставленная Федеральным агентством водных ресурсов из перечня водных объектов, зарегистрированных в государственном водном реестре по состоянию на 29.03.2009. Перечень (rar-архив, 3,21 Мб).
|
ХӀара Нохчийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |