Нажи-Йурт
Нажи-Йурт[3] — Нохчийчоьнан Нажи-Йуьртан кӀоштан административан центр.
| Эвла | |
| Нажи-Йурт | |
|---|---|
.jpg) | |
| 43°05′45″ къ. ш. 46°22′35″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх | Росси |
| Регион | Нохчийчоь |
| КӀошт | Нажи-Йуьртан |
| Йуьртан меттиг | Нажи-Йуьртан |
| Истори а, географи а | |
| Йиллина | 1810 |
| Центран локхалла | 510 метр |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 5062[1] эзар.[2] стаг (2002) |
| Къаьмнийн хӀоттам | нохчий |
| Динан хӀоттам | бусулбанаш |
| Официалан мотт | Нохчийн мотт, оьрсийн мотт |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | +7 87141 |
| Поштан индекс | 366220 |
| ОКАТО | 96225828001 |
| Картин тӀехь | |
 
.svg)
|
|
Иза йу Нажи-Йуьртан йуьртан меттиган административан центр.
Географи
бӀаьра нисйанЭвла йу Нохчийчоьнан малхбален дакъан тӀехь, Соьлжа-ГӀалина къилба-малхбалехьа 111 километрехь йу, ДегӀаста дозанан гена йоцуш йу, Хаси-Эвлан къилба-малхбузехьа 30 километрехь йу, Ястий хинайистехь йу[4].
Уллера нах беха меттигаш: къилбаседехьа йу — БуланхитӀа, къилбаседа-малхбузехьа йу — Бетти-Мохк, къилбаседа-малхбалехьа йу — Кешен-Эвла а, Бони-Эвла (Дагестан) а, къилбехьа йу — Билта а, МехкаштӀехьа а, къилба-малхбузехьа йу — Ишхой-Отар, малхбузехьа йу — Айти-Мохк а, СоврагӀа а, Ӏалара а, къилба-малхбалехьа йу — Чуьрча-Ирзе а, Гилна а, Зандакъ а[5].
Истори
бӀаьра нисйанЭвла йиллина 1810 шарахь.
1944 шеран 23 февралехь коммунистийн Ӏедало нохчий а, гӀалгӀай а махкахбахар а, ишта Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяккхар а бахьана долуш, эвлан цӀе Андалалы аьлла хийцина яра. Эвла баьхкина Дагестанера суьйлий а СССР меттигашкара оьрсийн бахархой а. 1957 шеран 9 январехь Нохч-ГӀалгӀайн АССР меттахӀоттийна[6] ишта меттахӀоттийна эвлан хьалхалера цӀе а. Коммунистийн харца Ӏедало баха охьахийшина болу суьйлийн дезна шаьш схьа баьхканча йуха баха.
Совет Ӏедал заманехь йуртахь латталелоран а, хьуна лелоран предпреятеш хилла. 1960-1990 шершкахь кӀоштахь тонка кхиоша хилла.
Бахархой
бӀаьра нисйан| Бахархойн дукхалла | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1939[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1989[11] | 2002[12] | 2010[13] |
| 1658 | ↗1943 | ↗2882 | ↗3636 | ↗4388 | ↗5062 | ↗6744 |
- Къаьмнийн хӀоттам
2010 шарахь Йерригроссийн бахархой ларарца къаьмнийн хӀоттам[14]:
| Халкъ | Дукхалла, стаг |
Массо бахархойх дакъа, % |
|---|---|---|
| нохчий | 5 858 | 86,86 % |
| оьрсий | 320 | 4,74 % |
| суьйлий | 217 | 3,22 % |
| гӀумкий | 90 | 1,33 % |
| лаьзгий | 41 | 0,61 % |
| гӀазгӀумкий | 32 | 0,47 % |
| кхиберш | 180 | 2,67 % |
| билгалцабинарш | 6 | 0,09 % |
| массо | 6 744 | 100,00 % |
Экономика
бӀаьра нисйанНажи-Йуьртахь йу кибарчигийн завод. 1994 шарахьхиллачу ШолгӀа нохчийн тӀамехь завод йохийнера, 2006 шарахь меттахӀоттийра. Заводан арахецаран нуьцкъалла — 8 миллион кибарчигаш шарахь.[15]
Галерей
бӀаьра нисйан-
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт -
Нажи-Йурт
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Нажи-Йуьртан кIошт, 2002-гIа шо
- ↑ Дийнароссин бахархой лараран 2002-чу шаран данныш
- ↑ Даймохк, 2015.
- ↑ Ножай-Юрт // Географические названия России
- ↑ Карта Чечни (rar) (не ранее 1995). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 2 январь. Архивйина 2012 шеран 18 февралехь rar. Объём 8 МБ.
- ↑ Указ Президиума ВС СССР от 09.01.1957
- ↑ Кеп:Население/1939AI
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населенных пунктов - районных центров по полу. ТӀекхочу дата: 2013 шеран 14 октябрь. Архивйина 2013 шеран 14 октябрехь
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров. ТӀекхочу дата: 2013 шеран 29 декабрь. Архивйина 2013 шеран 29 декабрехь
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу. ТӀекхочу дата: 2013 шеран 20 ноябрь. Архивйина 2013 шеран 16 ноябрехь
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина 2012 шеран 3 февралехь
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 9 май. Архивйина 2014 шеран 9 майхь
- ↑ Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более". Архивйина 2015-09-29 — Wayback Machine
- ↑ В селе Ножай-Юрт восстановлен кирпичный завод // ИА REGNUM
Литература
бӀаьра нисйан- Даймохк. НОХЧИЙН МАТТАХЬ ЯРТИЙН ЦIЕРШ (нохчийн). — Грозный, 2015.
|
ХӀара Нохчийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |