Германи
Герма́ни (нем. Deutschland), официалан цӀе — Федерати́вн Респу́блика Герма́ни (нем. Bundesrepublik Deutschland), ФРГ (нем. BRD) — Юккъерчу Европан пачхьалкх. Майда — 357 408,74 км²[8]. Бахархойн барам 31.12.2015 шо — 82 175 684 бахархой[9].
Дуьненахь бахархойн барамца 16-гӀа меттигехь ю (2-гӀа Европехь) цул совнах майданца 62-гӀа меттигехь ю.
| Федеративан Республика Германи | |||||
| Bundesrepublik Deutschland | |||||
| |||||
|
Девиз: «Цхьаалла, бакъо, маршо[1] нем. Einigkeit und Recht und Freiheit[2]» |
|||||
|
Шатлакхан Илли: «третья строфа «Песни немцев»» |
|||||
 Германи ю (таьIна-баьццара): — Европехь (сирла-баьццара а таьIна-мокха а) — Европан союзехь (сирла-баьццара) |
|||||
| Официалан мотт | Немцойн мотт[прим 1][прим 2] | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Коьрта гӀала | Берлин | ||||
| Яккхий гӀаланаш | Берлин, Гамбург, Мюнхен, Кёльн, Франкфурт-на-Майне | ||||
| Урхаллин тайпа | Федеративан парламентан республика | ||||
| Федеральни президент Федеральни канцлер |
Йоахим Гаук Ангела Меркель |
||||
| Латта | 62-гӀа дуьненахь | ||||
| • Дерриг | 357 021 км² | ||||
| хина тӀехле | 2,42 % | ||||
| Бахархой | |||||
| • Мах хадор (2011) | 80 523 746[3] адам. | ||||
| • Ларар (2011) | 80 219 695[4] адам. | ||||
| • Дерриг (2011) | 3,089 трлн[5] долл. | ||||
| ДЧС (мах) | |||||
| • Дерриг (2009) | 3,235 трлн[5] долл. | ||||
| • ХӀораннан а сина | 19 долл. (19-гӀа) | ||||
| АДКМ|ИЧР (2013) | 0,920[6] (лакхара.; 5-гӀа меттиг) | ||||
| Бахархойн цӀерш | немцо, немцой. | ||||
| Ахча | Евро (EUR, код 978)[прим 3] | ||||
| Интернет-домен | .de, .eu (как член ЕС) | ||||
| Код ISO | DE | ||||
| Код МОК | GER | ||||
| Телефонан код | +49 | ||||
| Сахьтан асаш | +1 (аьхккий +2) | ||||
| Автомобилийн некъаш | аьтту[d][7] | ||||
Коьрта гӀала — Берлин. Пачхьалкх — немцойн. 65 % герга бахархой керста динлелош бу.
Пачхьалкхан дӀахӀоттаран кепца федеративан пачхьалкх ю цуьна юкъахь ю 16 административан-территорин дакъош — федералан латтанаш (Бавари а, Баден-Вюртемберг а, Берлин а, Бранденбург а, Бремен а, Гамбург а, Гессен а, Мекленбург-Хьалха Померани а, Лаха Саксони а, Рейнланд-Пфальц а, Саар а, Саксони а, Саксони-Анхальт а, Къилбаседа Рейн-Вестфали а, Тюринги а, Шлезвиг-Гольштейн а). Пачхьалкхан урхалин кеп ю — парламентан республика.
Европан бертан юккъехь ю, Германин гонахьа бу Балтийн а, Къилбаседа а хӀордаш. Дозанаш ду Даница къилбаседехьа, Польшца а, Чехица малхбалехьа, Австрица а, Швейцариа къилбехьа, Францица а, Люксембургца а, Бельгица а, Нидерландашца а малхбузехьа.
ГеографиНисъе
Дозанца йолу пачхьалкхаш: къилбехьа — Швейцари, Австри, малхбалехьа — Польша, Чехи, малхбузехьа — Нидерландаш, Бельги, Франци.
ТӀиеНисъе
Германин къилбаседехьара дакъа шен заманахь кхолла ела аренан тогӀе ю Къилба-Германин тогӀе, уггар лахара тӀадам Нойендорф-Саксенбандехь бу Вильстермарш цӀе йолу коммунехь, хӀордан сизал 3,54 м лаха. Юккъера декъехь тогӀена гӀоьрттина хьуьн йолу ламанан кӀажа ю, ткъа къилбехьо долалуш ду Альпаш (Германин латтан техь уггар лекха тӀадам бу — Цугшпитце цӀе йолу лам, 2 962 метр).
ИсториНисъе
Дуьххьара шира германхой хьахийна ширчу грекийн а, румхойн а белхашкахь. Уггаре хьалха хьахийначех цхьаъ ду 98 шо. Иза яздина руман историко Тацита (лат. Tacitus). ХӀинцалерачу Германин берриг мохк Эльбан малхбале (славянийн Лаба) X бӀешо кхаччалц дӀалаьцна яра славянийн тайпанаша[10]. (уллера хьажа: полабийн славянаш). XII—XIV бӀешерашкахь и латташ доьд-доьдуш юкъадахара тайп-тайпанчу немцойн пачхьалкхийн кхолламашна, оцу хенахь хӀоттаман дакъа Сийлахь-Йоккха Руман Империн. Хан мел йолу меттигерачу славянашна массарна а санна ассимиляци йира немцоша. И процесс яхъелира Юккъера бӀешерийн чеккхенгара, керла зама йолаяллалц, ткъа меттигашкахь, тӀеххьарчу, хӀинца а юьззина ассимиляци янза долчу славянийн къоман — лужичахойн, хӀинци а йоьдуш ю.
Руман импери йоьхначул тӀаьхьа Малхбузан Европехь кхоллаелира Франкийн пачхьалкх, цул тӀаьхьа кхо бӀе шо даьлча, Карл Сийлахь-Воккха волуш, империи хилира (800 шо). Карлан империс дӀалацнера хӀинцалерачу цхьа могӀа пачхьалкхийн мехкаш, царна юкъахь Германи а. Амма Карлан импери дукха ца лаьттира — оцу императоран кӀента бераш йийкъира иза шайна юкъахь, кхоллаелира кхоъ пачхьалла — Малхбуза-Франкийн (тӀаьхьа Франци), Малхбале-Франкийн (тӀаьхьа Германи), Юккъера паччахьалла (сихха екъаелира Италин, Провансан, Лотарингин).
Германин пачхьалкх кхолларан ламаст хилла терахь ду 962 шеран 2 февраль: оцу дийнахь малхбаленфранкийн паччахьан Оттон I-чун таж а тиллина Румехь, Сийлахь-Йоккха Руман Империн император хилира; и импери лаьттара мехкийн (нем. Land) конфедерацех, хӀоранна а дара шен эскар, арахоьцура шайн ахча. Сийлахь-Йоккха Руман Импери коьртехь лаьттара император, иза хоржура курфюрстийн кхеташоно, мехкийн векалийн меже яра, — Рейхстаг (нем. Reichstag). ХӀора а махкехь яра сословин монархи ландтаг (нем. Landtag).
Иштта хьал лаьттира 1806 шо кхаччалц, Наполеон I-чун Ӏаткъамца йохийра Сийлахь-Йоккха Руман Импери, ткъа цуьнан император волавелира Австрийн императоран дарж лело. Немцойн пачхьалкхийн барм хаъал охьабелира, кхоьллира Рейнан Союз, иза а яра иштта маьршачу мехкех лаьттачу конфедераци. Рейнан Союзан коьртехь лаьттира Федералан Президент (иза вара Французийн Император) а, шеш долу мехкийн меже — Бундестаг (нем. Bundestag) а.
Пачхьалкхан дӀахӀоттамНисъе
Бакъонийн системаНисъе
СуьрташНисъе
Рейхстаг, немцойн парламентан резиденци, Бундестаг Германи
Федеральни канцлеран ведомство (Берлинехь)
Берлин
Майн-тӀера-Франкфурт
Административан екъаяларНисъе
хьажа иштта Германин латтанаш
.svg)
Германи ю — федеративан хӀоттам болу пачхьалкх; цуна юкъайогӀуш ю 16 цхьаттера бакъонаш йолу регионаш — латтанаш (land)
| Латта | Коьрта гӀала | Латтан немцойн маттахь цӀе | Коьрта гӀалин немцойн маттахь цӀе |
|---|---|---|---|
| 1. Баден-Вюртемберг | Штутгарт | Baden-Württemberg | Stuttgart |
| 2. Маьрша латта Бавари | Мюнхен | Freistaat Bayern | München |
| 3. Берлин | Берлин | Berlin | Berlin |
| 4. Бранденбург | Потсдам | Brandenburg | Potsdam |
| 5. Маьрша ганзейн гӀала Бремен | Бремен | Freie Hansestadt Bremen | Bremen |
| 6. Маьрша ганзейн гӀала Гамбург | Гамбург | Freie und Hansestadt Hamburg | Hamburg |
| 7. Гессен | Висбаден | Hessen | Wiesbaden |
| 8. Мекленбург-Хьалхара Померани | Шверин | Mecklenburg-Vorpommern | Schwerin |
| 9. Лаха Саксони | Ганновер | Niedersachsen | Hannover |
| 10. Къилбседа Рейн-Вестфали | Дюссельдорф | Nordrhein-Westfalen | Düsseldorf |
| 11. Рейнланд-Пфальц | Майнц | Rheinland-Pfalz | Mainz |
| 12. Саар | Саарбрюккен | Saarland | Saarbrücken |
| 13. Саксони (латта) | Дрезден | Freistaat Sachsen | Dresden |
| 14. Саксони-Анхальт | Магдебург | Sachsen-Anhalt | Magdeburg |
| 15. Шлезвиг-Гольштейн | Киль | Schleswig-Holstein | Kiel |
| 16. Маьрша латта Тюринги | Эрфурт | Freistaat Thüringen | Erfurt |
ГалерейНисъе
Немцойн электронан завод
Немцойн Porsche Panamera автомобиль
БилгалдахаршНисъе
- ↑ http://www.rfhwb.de/Docs/Februar%20April%202012/FRG%20-%20obschaya%20inf.%2014.04.12.pdf
- ↑ "„Die zentralen Worte daraus, „Einigkeit und Recht und Freiheit", waren zum offiziellen Wahlspruch der BRD erhoben worden." - Peter Ebenbauer, Christian Wessely und Reinhold Esterbaue: Religiöse Appelle und Parolen: Interdisziplinäre Analysen zu einer neuen Sprachform, Kohlhammer, 2008, S. 84 Online
- ↑ ГӀалат дешнаш далорна Тег
<ref>нийса яц; тIетовжаранESйоза яздина дац - ↑ Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011. Retrieved 1 June 2013.
- ↑ 1 2 Germany. International Monetary Fund. Архив йина хьалхара хьостан чура 2011 шеран 22 августехь. Теллина 2009 шеран 1 октябрехь.
- ↑ Germany — Country profile of human development indicators
- ↑ http://rammb.cira.colostate.edu/dev/hillger/driving-customs.htm
- ↑ Bundesländer mit Hauptstädten nach Fläche, Bevölkerung und Bevölkerungsdichte am 31.12.2015, im Juli 2017 wegen korrigierter Fläche revidiert.
- ↑ AUF EINEN BLICK Bevölkerung (31.12.2015).
- ↑ Племена Средней и Северо-Восточной Европы (VI—I вв. до н. э.) Архивацийина 30 апрелехь 2010 шеран.
| Европан пачхьалкхаш | ||
 | Австри · Азербайджан¹ · Албани · Андорра · Белорусси · Бельги · Болгари · Босни а, Герцеговина а · Ватикан · Йоккха Британи · Мажарчоь · Германи · Греци · Гуьржийчоь¹ · Дани · Ирланди · Исланди · Испани · Итали · Кхазакхстан² · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Македони · Мальта · Молдави · Монако · Нидерландаш · Норвеги · Польша · Португали · Росси² · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словаки · Словени · Туркойчоь² · Украина · Финлянди · Франци · Хорвати · Ӏаьржаламанчоь · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони
Йозуш йолу мехкаш: Аландийн гӀайренаш · Гернси · Гибралтар · Джерси · ГІайре Мэн · Фарерийн гӀайренаш · Шпицберген · Ян-Майен Къобалцайина а, ахкъобалйина а пачхьалкхаш: Косово · Приднестровье ¹ Цхьа дакъа Европехь я еррига Азехь, дозане хьаьжина. ² Еррига Азехь. | |
 |
ХӀара яззам табарна бакъхьа ду?:
|
ГӀалат дешнаш далорна Тобан «прим» йолуш йолу тегашца <ref> йогӀуш йолу тег <references group="прим"/> ца карийна