Кафир (Ӏаьр. كافر‎‎ — тешаш воцург), я гавур (турк. gävur[1]неверный) — исламера кхетам, билгалвоккху куфр деш волу стаг. Куфр ду Цхьаъ бен воцучу Делах (АллахӀах) ца тешар, Мухьаммад пайхамар вина ваийтарх къобал ца дар, ткъа иштта веллачул тIаьхьа денвер хиларх, къемат-дийнах, жоьжахатех, ялсаманех ца тешар[2].

Этимологи нисйе бӀаьра

Нохчий маттахь «кафир» дош дукха хьолахь гочдо «тешаш боцурш» я «нийса боцурш». Кхетадо, адамаш кхи дин (бусалбаниг доцург) лелош долу[3], цу тIе яхIудашна а, керстачарна а лерина термин ю — «Жайнин нах» (Ӏаьр. اهل الكتاب‎‎ — ахль аль-Китаб), хIунда аьлча уьш формалан буьззина ца тешаш бац[4].

Кхин цхьа дош а ду, этимологица «кафир» дешан гергара — «гавур» (турк. gâvurнийса воцург, схьадаьлла Ӏаьр. الكافرون‎‎), цуьнца билгалйоккхуш хилла ислам дин лелочара (коьртаниг юккъерачу бIешерашкахь) массо а кхечу динехь болчеран цIе[1], ткъа С. И. Ожеговс маьIна даккхарца — иза бусалбачеран кхечу динера стаг ву[5]. Н. Г. Комлевн хетарехь, «гавур» (giwr) дош ду дуьххьара схьаэцна гIажарийн маттара — gäbr, оцу дашца билгалбоху «цIеран гIуллакхдийриш», аьлчи а зороастризм лелош берш[6]. А. Д. Михельсонан а хетта изза[7]. Л. П. Крысина лору, «гавур» дош схьаэцна гIажарийн меттан йукъарлонца Iаьрбийн маттара[8]. Кхечара лору, и дош дуьххьала дIа схьаэцна Iаьрбийн маттара[9][10]. ЭСБЕца, «гавур» дош — иза «галдаьккхина Iаьрбийн „Kiafir“ (Дела къобал ца вийриг)» ду[11].

Юккъерачу бIешерашкахь, Хункар-мехкан заманахь, «кафир» дош[12] а, этимологица цунна гергара «гавур» дош[6][8][9][10][11][13][14] а гIуо дош дара я девнан дош дара, хIунда аьлчи цуьнца туркоша олура массо а динан векалех, ислам дин ца лелочех[15][14][15].

Оьрсийн Йоккха энциклопедин дошамо билгалдоккху, кафир дош леладора бусалба къаьмнаша XIX бIешо кхаччалц имане ца богIу Нуристанан «бусалба боцу бахархошна цIе туьллуш (хилла Кафиристан)»[16].

Хьажа иштта нисйе бӀаьра

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. 1 2 Словарь иностранных слов. / 6-ое изд., перераб. и доп.— М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1964. — 784 с.
  2. Али-заде А. А. http://slovar-islam.ru/books/k.html#Kyafir63 // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — ISBN 5-98443-025-8.
  3. Цитата: «Если вступаете в спор с людьми Писания, то ведите его наилучшим образом. Это не относится к тем из них, которые поступают несправедливо. Скажите: „Мы уверовали в то, что ниспослано нам, и то, что ниспослано вам. Наш Бог и ваш Бог — один, и мы покоряемся только Ему“». (Перевод смыслов 29:46)
  4. Ожегов С. И. «Словарь русского языка». Около 53 000 тысяч слов. / 8-ое изд., стереотип. — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1970. — 900 с.
  5. 1 2 Гяур — (тур. giwr — неверный < перс. — «почитатель огня») — пренебр. у мусульман: иноверец, неверный, христианин. — Комлев Н. Г. Словарь иностранных слов. — М., 2006.
  6. Гяур — тур. Испорченное турками слово гебр, гебер: огнепоклонник. — Михельсон А. Д. Объяснение 25 000 иностранных слов, вошедших в употребление в русский язык, с означением их корней. — М., 1865.
  7. 1 2 Гяур — а, м., одуш. (тур. giaur < перс. gäbr < араб. kāfir неверный). Презрительное название иноверца у мусульман. — Крысин Л. П. Толковый словарь иностранных слов. — М: Русский язык, 1998.
  8. 1 2 Гяур — [тур. < ар.] — у мусульман — общее название всех иноверцев — Большой словарь иностранных слов. — М.: Издательство «ИДДК», 2007.
  9. 1 2 Гяур (тур. gÂvur, перс. гебр, от араб. кафир — неверующий) — у исповедующих ислам, главным образом в средние века, название всех немусульман. — Энциклопедический словарь, 2009.
  10. 1 2 Гяур // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  11. Кафир — тур. от ар. kafir, неверный. Неверный; бранное прозвание у турок христианам — Кафир // Михельсон А. Д. Объяснение 25 000 иностранных слов, вошедших в употребление в русский язык, с означением их корней. — М., 1865.
  12. Гяур — бранное слово у турок для иноверцев. — Чудинов А. Н. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. — М., 1910.
  13. 1 2 Гяур — буквально «собака»; у турок презрительное прозвище всех, не исповедующих ислам, особенно же — христиан. — Попов М. Полный словарь иностранных слов, вошедших в употребление в русском языке. Составил по лучшим источникам. — М.: И. Д. Сытина, 1904. — 458 с.
  14. 1 2 Гяур — турецкое слово, соответствующее нашему «басурману»; собственно значит «собака». Так турки честят всех немусульман и в особенности христиан. — Павленков Ф. Ф. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. — М.,1907.)
  15. Кафиры Архивйина 2019-12-11 — Wayback Machine // Большой энциклопедический словарь

Литература нисйе бӀаьра