Чми
Чми (хӀир. Цыми, гӀалгӀ. Чими) — Къилбаседа ХӀирийчоьн эвла. БуритӀе гӀалин Затеречни кӀоштара эвла, йукъайогӀу БуритӀе гӀалан. ТӀеман-Гуьржийн некъа тӀехь лаьтта.
| Эвла | |
| Чми | |
|---|---|
| хӀир. Цыми, гӀалгӀ. Чими | |
 | |
| 42°51′06″ къ. ш. 44°38′14″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх |
 Росси |
| Республика | Къилбаседа ХӀирийчоь |
| ГӀалин гуо | гӀала БуритӀе |
| Истори а, географи а | |
| Хьалхара цӀерш | Цми |
| Центран локхалла | 937 м |
| Климатан тайпа | Барамера |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 375[1] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | гуьржий, гӀалгӀай, хӀирий, оьрсий |
| Динан хӀоттам | керсталла, бусалбанаш-суннийш |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Поштан индекс | 362903 |
| Автомобилан код | 15 |
| Код ОКАТО | 90 401 362 005 |
| Код ОКТМО | 90701000121 |
| Картин тӀехь | |
 
.svg)
|
|
Истори нисйе бӀаьра
Чми йукъахь йара хӀирийн Тагауран йукъараллин, цигахь берриг бахархой ДударовгӀарах бара. Чми эвло дӀалоцура чӀогӀа ладаме стратегин меттиг Теркан чӀаж чуволучохь, иза хьахадо кхин а XVI—XVII бӀешерашкарчу хьосташкахь[2]. Кхузахь йиллира ша лаьтта тӀетовжаран меттиг, иза хьахайо Сытинан ТӀеман энциклопедехь ЖӀайрахан чӀагӀо аьлла[3].
Эвлан гена доццуш археологин иэсийн цӀеста муьрера комплекс (герзашца дӀабоьхкинарш оьрнаш чохь) лаьттина тӀаьххьара йукъарабӀешераш кхаччалц. Циггахь хилла доккха аланийн VI—IX бӀешерашкара каш, карийна аланийн дукха герз, гӀирс, бахамера хӀуманаш[4].
ГӀараваьллачу XVIII бӀешеран гуьржийн историко а, географо а Вахушти Багратионис йаздина шен «Гуьржийн паччахьалла йовзийтар» балхахь Чмих лаьцна:[2]
|
Кистойн эркан хикхочехь, Арагван малхбуза агӀора, лекхачу ломан кӀажехь лаьтта Чими, меттиг йоккха йу, бӀов а йолуш. Цуьнан бахархой овсаш бу, СидамоновгӀар... | 
|
Бахархой нисйе бӀаьра
| Бахархойн дукхалла |
|---|
| 2010[1] |
| 375 |
- Къоман хӀоттам
2010 шеран Ерригроссийн бахархой багарбаран жамӀашца[5].
| Къам | Барам, ст. |
Берриг бахархойх дакъа, % |
|---|---|---|
| гуьржий | 209 | 55,7 % |
| гӀалгӀай | 107 | 28,5 % |
| хӀирий | 29 | 7,7 % |
| оьрсий | 19 | 5,2 % |
| кхин берш | 11 | 2,9 % |
| берриш | 375 | 100 % |
Урамаш нисйе бӀаьра
|
|
|
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ 1 2 Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и селельских поселений и населённых пунктов
- ↑ 1 2 Восточная Литература — библиотека текстов Средневековья. Вахушти Багратиони.
- ↑ Джераховское укрепление // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : typus т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.
- ↑ Чми — хӏара Советан йоккхачу энциклопеди чуьра йаззам бу.
- ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архивйина 2013 шеран 19 августехь Архивйина 2016-03-05 — Wayback Machine
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |