Анаста
Анаста — ДегӀастанара Ботлихан кӀоштара эвла. «Анастан» сельсоветан йуьртан меттиган центр.
| Эвла | |
| Анаста | |
|---|---|
| жӀай. АнсалтIа, оьрс. Ансалта | |
_%D0%9E%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%A6%D0%B5%D1%87%D0%BE%D0%B5%D0%B2.jpg) | |
| 42°42′ къ. ш. 46°06′ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх |
 Росси |
| Республика | ДегӀаста |
| Муниципалан кӀошт | Ботлихан |
| Истори а, географи а | |
| Центран локхалла | 1145 метр |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↘4598[1] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | жӀайхой[2] |
| Динан хӀоттам | Бусалбанаш-суннийш |
| Бахархойн цӀерш | Аьрштхой |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Поштан индекс | 368981 |
| Автомобилан код | 05 |
| Код ОКАТО | 82209815001 |
| Код ОКТМО | 82609415101 |
| Номер в ГКГН | 0139930 |
| ansalta.e-dag.ru/about/3 | |
| Картин тӀехь | |
 
.svg)
|
|
Географин хьал
бӀаьра нисйанАнста лаьтта Анаста эрк тӀехь, Хаси-Эвлан 73,2 км кӀилба-малхбузехьа, Нохчийчуьра Веданан кӀоштара лекхачу лаьмнашкара Къоьзана Ӏоман 8,54 км кӀилба-малхбузехьа, Ботлихан 11 км къилбаседа-малхбузехьа.
Эвла йекъало масех декъан: ГӀоркъияб росу, ТIасияб росу, ЛӀахьрул, ТIасияб лӀахьрул, ХӀахь-авал, БайичIо, Бачал рачунеб гoxь, Хьанапил авал, БолӀончккIал, Хьусулал, ГоцIиб, БакӀдиб, Мутазул рахь, ТIалӀарахьал, Чайиколо[3].
Этимологи
бӀаьра нисйанЭвлан цӀеран этимологи къовсаме йу. Нохчаша цӀе схьаяьлар доьхку шайн Анстой тайпа кхолладеллачу цӀечочуьнца Анасца. Анстан бахархоша дийцарехь эвлан цӀе схьаяьлла дешах «ансаб» я «анса», Ӏаьндийн, ботӀлихан, чамалин меттадакъошкахь иза хуьлу «йовхо» я «йовха меттиг»[3].
Истори
бӀаьра нисйанБакъдиб олучу къилбаседа басахь а, ХӀарчукь олучу меттигехь а вайн эра долалуш даьхна латта, даьхний, бошмаш лелош долу охьахевшина тайпанаш.
Цуьнан тешалла ду колхозан беш тоеш а, ХӀарчукъе боьду некъ буьллуша а карийна хӀуманаш (дӀабоьхкинчарах йисинарш). Ца хуучу бахьнашца оцу тайпанаша йитина и меттиг. Масех бӀешарахь кхузахь цхьан а ца ваьхна. Оцу меттигехь коьллаш а, акха стоьмийн дитташ а девлла.
Таханлера Анста эвла йиллина IX-X бӀешерашкахь.
Йуьрт йилларх дийцар
бӀаьра нисйанЙуьрт йилларх иштта дийцар ду. Анста хин йисттехула боьдуш гӀашлойн некъ хилла. Оцу новкъа туьха дан Кванхидатль эвла оьхура Нохчийчуьра лаьмнийн эвланашкара бахархой. Цхьана хенахь оцу новкъа вахара Кванхидатле Итон-Кхаьллан гергарчу ГIарчI эвлара ши ваша Хьусайн а, ЦIиркъ а. Уьш боьлхура гуонахьара Ӏаламе а хьоьжуш. Царна чӀогӀа хазахийтира кхузара меттигаш. Къилбаседа басе стоьмийн дитташ къевлина яра, лекха буц яра, малхбуза басехь ийна хьун яра. Эркан къилба агӀора лаьттара хьун а, коллаш а. Къилбаседа-малхбузехьара къилба-малхбале доьдура жима эрк. Шинне а дагатесира доьзалца кхуза ваха охьахаа везара аьлла. Кхузахь берриг аьтту бара атта ваха а, бахам лело а. Туьханна а гена ца хуьлура, Ӏаьнан дечиг а, йол а кечдан атта дара. Цул сов, Ӏай даьхний арадаха а магара, кхузара климат кӀеда хиларна. И ойланаш шайгахь йитина уьш кхин дӀабахара. Кванхидатлехь туьха а эцна, цӀехьа богӀура уьш. Буьйса йоьлчи уьш севцира жимачу гун тӀехь, цуьнан цӀе яра «ЦIаналӀ Гохь». Туьха дан боьлхурш цигахь совцура, Ӏуьйрана шимме а шайн лаам вовшашна хаийтира, барт бира кхуза охьаховша. ШолгӀачу шарахь ший а ваша воьссира лаьмнашкара, эркан йисттехь цӀа а, даьний чулахка меттиг а йира. Схьабалийра шайн доьзалаш. ТӀаккха хӀора доьзало онда цӀа а, даьхнашна божалаш а дира. Царна тӀе церан гергара нах баьхкира. Дика бехаш бара уьш. Амма цхьана хӀумано сагатдора церан, наггахь шодродахоша лечкъадора церан эсий. Цара эсий лечкъочу меттиган тӀаьхьа цӀе елира «Бачал рачунеб гохь»[3].
Бахархой
бӀаьра нисйанБахархой бйекъало тайпанашка. Уггаре шира тайпанаш лору: Хьусенилал, ЦIиркъилал, БакълӀулал, Iарабилал[3].
| Бахархойн дукхалла | |||
|---|---|---|---|
| 1926[4] | 2002[5] | 2008[6] | 2010[1] |
| 1373 | ↗5281 | ↗5319 | ↘4598 |
Къоман хӀоттам:
Сахьтан аса
бӀаьра нисйан
Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса йу UTC+3.
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ 1 2 Всероссийская перепись населения 2010 года. Таблица № 11. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских и сельских населённых пунктов Республики Дагестан. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 13 май. Архивйина 2014 шеран 13 майхь
- ↑ 1 2 http://lingvarium.org/raznoe/publications/caucas/alw-cau-reestr.pdf
- ↑ 1 2 3 4 http://ansalta.e-dag.ru/about/3 Архивйина 2018-09-04 — Wayback Machine
- ↑ Районированный Дагестан. Административно-хозяйственное деление ДССР по новому районированию 1929 г
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина 2012 шеран 3 февралехь
- ↑ Схема территориального планирования Ботлихского района. ТОМ 1. Положения о территориальном планировании Ботлихского муниципального района Республики Дагестан. Таблица. Состав муниципальных образований Ботлихского района, с числом населённых пунктов и численностью жителей. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 15 май. Архивйина 2014 шеран 15 майхь
Хьажоргаш
бӀаьра нисйан- Ботлихан кӀоштан индексаш
- Официальный сайт Администрации Ансалтинский сельсовет Ботлихский район Республики Дагестан [1] Архивйина 2018-09-04 — Wayback Machine
- Ансалта: фото
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |
|
ХӀара ДегIастанан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |