Курчалой-ГӀала[2] — Нохчийчоьнан гӀала, Курчалойн кӀоштан административан центр.

ГӀала
Курчалой-ГӀала
оьрс. Курчало́й
Сурт
43°12′ къ. ш. 46°04′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх Росси
Регион Нохчийчоь
КӀошт Курчалойн
Истори а, географи а
Майда
  • 38,15 км²
Центран локхалла 169 метр
Сахьтан аса UTC+3
Бахархой
Бахархой 22723[1] стаг (2010)
Официалан мотт Нохчийн мотт, оьрсийн мотт
Идентификаторан терахьаш
Поштан индекс 87155
ОКАТО 96212819001
kurchaloy.ru
Картин тӀехь
Курчалой-ГӀала картан тӀехь
Курчалой-ГӀала
Курчалой-ГӀала картан тӀехь
Курчалой-ГӀала
Курчалой-ГӀала картан тӀехь
Курчалой-ГӀала

Географи нисйе бӀаьра

ГӀала лаьтташ йу Гумс цӀе йолучу эркан бердйистехь, Соьлжа-ГӀалина 33 км къилба-малхбалехьа.

Уллера нах беха меттигаш йу: къилбаседехьа — Илсхан-Йурт, къилбаседа-малхбалехьа — БӀачи-Йурт, къилбаседа-малхбузехьа — Гелдагана, къилбехьа — НикӀи-ХитӀа а, ЖагӀларги а, къилба-малхбузехьа — Эвтара, къилба-малхбалехьа — ЖугӀурта, малхбалехьа — Майртуп[3].

Истори нисйе бӀаьра

Гlалан цlе нохчийн тайпан Курчло тlера схьа йу. Дlоьхьар Курчала эвлан цlе дlа яза дина 1732 шарахь[4]. Цул тlаьха И. Гюльденштетас билгал якхан хlар эвла 1770 шарахь[5].

Кавказан тlом болуш хьенах эвла масийтоза йоха йина.

1944 шарахь нохчий а, гӀалгӀай а махкахбаран а, Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяккхар а бахьана долуш, эвлан цӀе а хийцина, Чкалов Валерийн цӀарах тиллина цӀе. Нохч-ГӀалгӀайн АССР меттахӀоттийначул тӀаьхьа, эвлана хьалхалера цӀе а меттахӀоттийна.

2019 шарахь Курчалойна гlалан статус йела[6]. Цул хьалха Курчалойлахь массийта объект йира - "Курчалой-Сити" а, керла больниц а, керла рузбан маьждиг а ишта кхиъ массехь объект а.

Бахархой нисйе бӀаьра

Бахархойн дукхалла
1939[7]1959[8]19701979[9]1990[10]2002[11]
3643510473178437990620 857
2010[12]2012[13]2013[14]2014[15]2015[16]2016[17]
22 72323 23723 61023 97124 46924 847
2017[18]2018[19]2019[20]2020[21]
25 26025 67226 11526 581

Курчалой-Эвла йу Нохчийчоьнан йаккхийчарахь эвла.

Къаьмнийн хӀоттам

2002 шо:

  • нохчий — 20 525 стаг (98,4 %)
  • оьрсий — 226 стаг (1,1 %)
  • кхиберш — 106 стаг (0,5 %)

Экономика а, инфраструктура а нисйе бӀаьра

Курчалой-ГӀалахь гӀалбахам алссам бу (коьрта лелош йу буьртиг-йалта шекаран бурак). Нохчийчохь тӀом болучу хенахь цхьайолу йуьртабахаман сурсаташ лелош йолу предприятеш йохийнера.

Курчалой-ГӀалахь дина Кунта-хаджи Кишиеван цӀарах маьждиг 5000 стаг чу хууш[22].


Юртара бойла бевзуш нах нисйе бӀаьра

Тайпанаш нисйе бӀаьра

Галерей нисйе бӀаьра

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. 11. Российн, федералан гонийн, РФ-н субъектийн, гIаланийн гонийн, муниципалан кIоштанийн, гIаланийн а, эвланийн а бахархойн терахь. Ерригроссийн 2010-чу шаран бахархой багарбаран жамIаш. 1-ра том. Терахь а, Iен меттигаш а. Росстат (2012). ТӀекхочу дата: 16 апрелехь 2012. Архивировано 1 июнехь 2012 года.
  2. Нохчийчоьнан яртийн цӀерш.
  3. Нохчийчоьнан карта 8 МБ барам.
  4. ССКГ №4 https://www.prlib.ru/item/363886
  5. https://runivers.ru/bookreader/book10423/#page/242/mode/1up
  6. http://docs.cntd.ru/document/550307652
  7. Кеп:Население/1939AI
  8. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
  9. Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров. ТӀекхочу дата: 29 декабрехь 2013. Архивировано 29 декабрехь 2013 года.
  10. Архивный вестник, №1. Нальчик:Архивное управление Правительства Чеченской Республики, 2013.
  11. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февралехь 2012 года.
  12. Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. ТӀекхочу дата: 9 майхь 2014. Архивировано 9 майхь 2014 года.
  13. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. ТӀекхочу дата: 31 майхь 2014. Архивировано 31 майхь 2014 года.
  14. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТӀекхочу дата: 16 ноябрехь 2013. Архивировано 16 ноябрехь 2013 года.
  15. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. ТӀекхочу дата: 2 августехь 2014. Архивировано 2 августехь 2014 года.
  16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. ТӀекхочу дата: 6 августехь 2015. Архивировано 6 августехь 2015 года.
  17. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  18. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июлехь 2017). ТӀекхочу дата: 31 июлехь 2017. Архивировано 31 июлехь 2017 года.
  19. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. ТӀекхочу дата: 25 июлехь 2018. Архивировано 26 июлехь 2018 года.
  20. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. ТӀекхочу дата: 31 июлехь 2019.
  21. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года. ТӀекхочу дата: 24 апрелехь 2020. Архивировано 24 апрелехь 2020 года.
  22. * IslamRF.ru: В Курчалое открыта мечеть им. Кунта-хаджи Кишиева на 5000 молящихся
  23. Сулейманов А. Топонимия Чечни. Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006