ГӀоьжакъе
ГӀо́ьжакъе [2][3] (оьрс. Терская, хӀир. Терскæй) — Къилбаседа ХӀирийчоьн Мазалкан кӀоштан эвла. Муниципалам кхолламан «ГӀоьжакъен йуьртан меттиган» административан йукъ.
| Эвла | |
| ГӀоьжакъе | |
|---|---|
| оьрс. Терская, хӀир. Терскæй | |
| 43°43′18″ къ. ш. 44°43′29″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх |
 Росси |
| Республика | Къилбаседа ХӀирийчоь |
| Муниципалан кӀошт | Мазалкан |
| Корта | Потапова Ирина Александровна |
| Истори а, географи а | |
| Йиллина | 1859 шарахь |
| Климатан тайпа | ТӀуьна барамера (Dfa) |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↘2662[1] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | оьрсий, хӀирий, нохчий, украинаш |
| Динан хӀоттам | православи, бусалба-суннийш |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | +7 86736 |
| Поштан индекс | 363 702 |
| Автомобилан код | 15 |
| Код ОКАТО | 90230873001 |
| Код ОКТМО | 90630473101 |
| Картин тӀехь | |
 
|
|
Географин хьал нисйе бӀаьра
Эвла лаьтта Мазалкан кӀоштан малхбален декъехь, Теркан аьтту бердаца, 7 км къилба-малхбалехьа кӀоштан йукъ йолчу Мазалкан, 100 км къилбаседехьа БуритӀе гӀалан.
Эвлахула чекхболу, Теркан аьтту бердаца Нохчийчу боьду, автомобилан некъ «Мазалк — Муьже». Регионан автонекъаш эвлан уьйр латтайо Мазалкан кӀоштан а, луларчу субъектийн а эвланашца.
Доза ду: Калининскица малхбузехьа, Муьжеца къилба-малхбалехь.
Эвла лаьтта Теркан къилбехьа, мазалкан аренахь. Меттиган рельеф алсама нийса ю, локхаллаш цӀеххьана хийца ца луш. Эвлара юккъера локхалла ю 135 метр хӀордан тӀегӀанера.
Эвлара гидрографин маша коьртаниг гайтина Терк эрко а, татолаш а. Эвлан къилбехьахула чекхдолу татолаш — Теркйистан а, 1-ра Гуьчиг-Йуьртан а.
Климат тӀуьна барамера ю. Шеран хӀаваан юккъера температура хуьлу +10,5°С гергга. ХӀаваан температуран юккъера барам техка +23,5°С июлехь, -2,8°С кхаччалц январехь. Йочанийн шеран юккъера барам хуьлу 530 мм гергга. Алсама йочанаш хуьлу майра июль кхаччалц болчу муьрехь. Аьхке чекхйолуш Каспийн акъарин тӀиера хьоькху довха, декъа мехаш.
Истори нисйе бӀаьра
Шен цӀе наьртан ГӀоьжакъан цӀарах схьайаьлла, нохчийн эвлан ГӀоьжакъен меттигехь 1859 шарахь керла Вознесенски гӀала йиллина. 1867 шарахь гӀалан цӀе оьрсийн администрацис хийцира Терски аьлла, ша гергахь лаьттачу Терк эркан цӀарах.
1869 шарахь гӀала кхалхийра дӀаяьккхина Ангушт эвлара бахархой, ткъа цул тӀаьхьа Галай-ГӀалан дакъа а, Соьлжара цхьацца доьзалаш а.
1893 шарахь ГӀоьжакъехь вехара 2147 стаг. Царех православин 1943, шираламастхо 109, молоканаш а, баптисташ а 97. 1912 шарахь кхузахь вехара 4417 вахархо.
Советан Ӏедал хӀоттийначул тӀаьхьа, 1940-гӀа шераш кхаччалц гӀала масийттаза дӀасаелира цхьаьна административан-мехкан декъера кхечунга, масех къоман гуонаш цхьаьнакхетачу, шен географин хьал бахьнехь (Нохчийчоь, Ставрополан мохк, Къилбаседа ХӀирийчоь).
1944 шарахь Мазалк гӀаланца а, цуьнан йисташца а дӀаелира Къилбаседа-ХӀирийн АССР йукъа. Оццу шарахь цунах йина керла кхоьллинчу ГӀоьжакъен йуьртан Советан йукъ.
Бахархой нисйе бӀаьра
| Бахархойн дукхалла | |
|---|---|
| 2002[4] | 2010[1] |
| 3015 | ↘2662 |
- Къоман хӀоттам
2010 шеран Ерригроссийской бахархой багарбаран[5] жамӀашца йуьртан бахархойн къоман хӀоттам:
| Къам | Барам, чел. |
Берриг бахархой дакъа, % |
|---|---|---|
| оьрсий | 2 399 | 90,1 % |
| хӀирий | 88 | 3,3 % |
| нохчий | 33 | 1,2 % |
| украинаш | 31 | 1,2 % |
| кхин берш | 111 | 4,2 % |
| берриш | 2 662 | 100 % |
Дешар нисйе бӀаьра
- Йуккъера йукъарадешаран ишкол — Ленинан ур., 17.
- Йуьхьанцара ишкол Берийн беш «Теремок» — Ленинан ур., 14.
Могашалла Ӏалашъяр нисйе бӀаьра
- Лоьрийн амбулатори — Комсомольски ур., 83.
Оьрсийн православин килс нисйе бӀаьра
- Иоанн Предтечин коьртан Усекновенин килс[6]
ГӀалахь йара Иоанн Предтечин килс. Иза йинера 1861 шарахь Ангуштехь, ткъа иза дӀайаьккхинчул тӀаьхьа, 1870 шарахь, килс дӀаяьхьира ГӀоьжакъе. Килса йара, казармах терачу, йоккхачу гӀишлон чохь, лакхахь нартол яра жӀараца, цуьнца бен килс кхечу гӀишлох къасталуш йацара. Килс чӀогӀа лоха йара, гӀалин тӀекхочуш иза ган таро а ца хуьлура. 1893 шарахь гиначо ма-йаздарра: «Килсан чоьхье чӀогӀа къиен йу, цхьан а гӀала йац иштта къиен килс йолуш, гӀоьжакъе гӀалахь санна, иза тоярах дукха дийцахь а, хӀокху хене кхаччалц хӀумма а ца дина».
ГӀарабевлла эвлахой нисйе бӀаьра
- Науменко Николай Фёдорович — советийн баьчча, Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман декъашхо, авиацин инарла-полковник.
Сахьтан аса нисйе бӀаьра
Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса йу UTC+3.
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ 1 2 Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и селельских поселений и населённых пунктов
- ↑ КНЯЗЬЯ ЭЛЬДАРОВЫ
- ↑ Руслан Хуррит, "Некоторые лакуны историографии Чечни", Караганда, 2018, стр.10
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина 2012 шеран 3 февралехь
- ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архивйина 2013 шеран 19 августехь Архивйина 2016-03-05 — Wayback Machine
- ↑ Храм Усекновения главы Иоанна Предтечи(ТӀе цакхочу хьажорг)
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
- СТАНИЧНЫЕ ХРАМЫ ОСЕТИИ
- фото станицы Терской
- Историческое описание, станица ГӀоьжакъе 1893 год(ТӀе цакхочу хьажорг)
- Коды ОКАТО и ОКТМО — Терская
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |