Советски Союзан Турпалхой (Нохч-ГӀалгӀайн АССР)

НГАССР бахамхой - Советски Союзан Турпалш

Спискехь багарбешбу Нохч-ГӀалгӀайн АССРехь бина йа Ӏина бахархой, Советски Союзан Турпал цӀе йелла нах.

Нохчийн Республикан Халкъан библиотекехь хилла гайтаман стенд.

1942 шо долалуш хенахь вайнах махкахбаккхар кечбеш хенахь араделира къайлах омра нохчий а, гӀалгӀай а эскаре тӀекхайкхар сацош а, дика тӀом бечу вайнехан совгӀаташ далар а доьхкуш[1].

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀема хенахь гайтина хьуьнарш бахьнехь Советски Союзан Турпалан цӀе йелла Нохч-ГӀалгӀайн АССР 36 бахархойн (147 дӀакховдинчарах). Амма царех 6 бен нохчий вацара (1990 шарахь цӀе йелла Мовлади Висаитов цхьана). Массо а цӀе йелларш бара кехаташкахь кхоьчу къаьмнашца дӀаязбина (Хаваджи Магомед-Мирзаев вара гӀезало язвина, Ирбайхан Бейбулатов - гӀумки, Хансултан Дачиев - хӀири, Ханпаша Нурадилов - азербайджанхо, Абухаджи Идрисован къам язбина бацар). Турпал цӀе яла кховдина 110 Къилбаседа-ХӀирийн АССР бахархойх 75 тӀемалон елира и цӀе[2].

Турпал цӀе яла шозза кховдира: Махмуд Амаев, А. Ахтаев, А.-В. Ахтаев, Даша Акаев, З. Ахматханов, Я. Алисултанов, Али Гучигов, Хаваджи Магомед-Мирзаев, Ирбайхан Бейбулатов, С. Мидаев, У. Касумов, И. Шаипов, А.-X. Исмаилов; кхузза: Абухаджи Идрисов, Мовлади Висаитов, Сакка Висаитов, Маташ Мазаев, И. Уциев; доьузза: Ханпаша Нурадилов[3].

1995—1996 шерашкахь Сийлахь Боккха Даймехкан тӀеман хенахь гайтина хьуьнарш бахьнехь Российн Федерацин Турпалан цӀе елира кхаа нохчишна а (Канти Абдурахманов, Мовлади Умаров, Магомед Узуев), кхаа гӀалгӀайн а (Мурат Оздоев, Ширвани Костоев, Ахмед Мальсагов)[4].

1945 шарахь вуьззина Сийлахь Орденан кавалер хилира Дуда Энгиноеван.

# Фамили, цӀе, ден цӀе Вина терахь Кхелхина терахь Эскаран тайпа ЦӀе йелла терахь «Герои страны»
сайтехь агӀо
Билгалдаккхар
1 Абухов, Константин Васильевич 1904 шеран 21 мартехь 1945 шеран 1 мартехь авиация
 
Авиаци
1945 шеран 27 июнехь 14033 веллачул тӀехь
2 Абрамов, Шетиель Семёнович 1918 шеран 11 ноябрехь 2004 шеран 14 майхь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 31 январехь 5685
3 Агамиров, Гога Григорьевич 1916 шеран 18 августехь 1997 шеран 12 апрелехь авиация
 
Авиаци
1944 шеран 5 ноябрехь 4485
4 Алейников, Александр Георгиевич 1916 шеран 18 августехь 1995 ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 29 июнехь 18277
5 Алексеев, Николай Михайлович 1919 шеран 26 июнехь 1943 шеран 12 июлехь авиация
 
Авиаци
1943 шеран 28 августехь 544 веллачул тӀехь
6 Аршинцев, Борис Никитович 1903 шеран 10 августехь 1944 шеран 15 январехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1944 шеран 16 майхь 4176 веллачул тӀехь
7 Атаманчук, Григорий Климентьевич 1922 шеран 22 августехь 1994 шеран 27 ноябрехь артиллерия
 
Артиллери
1943 шеран 17 октябрехь 7838
8 Аушев, Руслан Султанович 1954 шеран 29 октябрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1982 шеран 7 майхь 1989
9 Байбулатов, Ирбайхан Адылханович 1912 шеран март 1943 шеран 26 октябрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1943 шеран 1 ноябрехь 5744 веллачул тӀехь
10 Болтаев, Георгий Семёнович 1914 шеран 5 апрелехь 1986 шеран 13 августехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 31 майхь 19016
11 Бочаров, Иван Кириллович 1918 шеран 29 октябрехь 1991 шеран 15 мартехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 31 майхь 11764
12 Бубликов, Фёдор Борисович 1915 шеран 5 февралехь 1972 шеран 19 мартехь авиация
 
Авиаци
1944 шеран 2 августехь 12814
13 Виноградов, Иван Иванович 1922 шеран 26 октябрехь 1963 шеран 14 майхь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1944 шеран 3 июнехь 9562
14 Висаитов, Мавлид Алероевич 1914 шеран 13 майхь 1986 шеран 23 майхь дошлой
 
Дошлой
1990 шеран 5 январехь 659 веллачул тӀехь
15 Вовченко, Николай Дмитриевич 1915 шеран 22 июлехь 1991 шеран 13 мартехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 27 февралехь 18955
16 Воловодов, Борис Наумович 1914 шеран 19 июлехь 1943 шеран 3 ноябрехь авиация
 
Авиаци
1943 шеран 17 ноябрехь 509 веллачул тӀехь
17 Гайдуков, Владимир Николаевич 1923 шеран 4 январехь 2006 шеран 1 июлехь артиллерия
 
Артиллери
1944 шеран 3 июнехь 4407
18 Галкин, Фёдор Ульянович 1907 шеран 3 мартехь 1967 шеран 9 февралехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 31 майхь 2562
19 Галушкин, Борис Лаврентьевич 1919 шеран 12 августехь 1944 шеран 15 июнехь партизан
 
Партизан
1944 шеран 5 ноябрехь 10205 веллачул тӀехь
20 Гвенцадзе, Иван Николаевич 1907 шеран 23 апрелехь 1990 шо артиллерия
 
Артиллери
1944 шеран 17 майхь 10205 веллачул тӀехь
21 Гуденко, Павел Гаврилович 1911 шеран 7 мартехь 1994 шеран 9 мартехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 29 июнехь 13694
22 Гуренко, Кузьма Иосифович 1909 шеран 11 октябрехь 1944 шеран 21 августехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 23 мартехь 5493 веллачул тӀехь
23 Дачиев, Хансултан Чапаевич 1922 шеран 12 декабрехь 2001 шеран май дошлой
 
Дошлой
1944 шеран 15 январехь 4396 цӀе дӀаяккхина, амма кхано меттахӀоттайина
24 Демченко, Георгий Александрович 1959 шеран 2 августехь 1983 шеран 16 майхь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1983 шеран 15 ноябрехь 3142
25 Дёмин, Николай Александрович 1924 шеран 15 августехь 1944 шеран 7 августехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1944 шеран 28 августехь 52 веллачул тӀехь
26 Джунковская, Галина Ивановна 1922 шеран 6 октябрехь 1985 шеран 12 сентябрехь авиация
 
Авиаци
1945 шеран 18 августехь 910
27 Ермолаев, Владимир Иванович 1923 шеран 6 октябрехь 2000 шеран 26 июнехь авиация
 
Авиаци
1945 шеран 10 апрелехь 12881
28 Жулов, Фёдор Егорович 1919 шо 1944 шеран 23 апрелехь авиация
 
Авиаци
1944 шеран 26 октябрехь 15787 веллачул тӀехь
29 Заболотный, Иван Николаевич 1916 шеран 12 июлехь 1942 шеран 27 июнехь авиация
 
Авиаци
1942 шеран 4 мартехь 464
30 Зозуля, Георгий Петрович 1920 шеран 5 февралехь 1954 шеран 5 январехь авиация
 
Авиаци
1946 шеран 15 майхь 4844
31 Идрисов, Абухаджи 1918 шеран 17 майхь 1983 шеран 22 октябрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1944 шеран 3 июнехь 5755
32 Ильяшенко, Георгий Данилович 1918 шеран 1 майхь 1987 шеран 2 августехь авиация
 
Авиаци
1945 шеран 14 сентябрехь 7293
33 Иодис, Алексей Дмитриевич 1923 шеран 18 октябрехь 1994 шеран 20 октябрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 24 мартехь 9725
34 Калашников, Прокофий Яковлевич 1906 шеран 28 июнехь 1977 шеран 22 июнехь танкхо
 
Танкийн эскар
1944 шеран 13 сентябрехь 949
35 Караев, Александр Акимович 1915 шеран 16 мартехь 1984 шеран 1 январехь авиация
 
Авиаци
1945 шеран 23 февралехь 11512
36 Крутов, Пётр Максимович 1923 шеран 16 октябрехь 1988 шеран 12 январехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1943 шеран 26 октябрехь 7427
37 Купин, Фёдор Николаевич 1923 шеран 26 майхь 1988 шеран 1 апрелехь десантхо
 
Десантхо
1945 шеран 24 мартехь 9873
38 Кучеряба, Тихон Александрович 1910 шеран 29 июнехь 1978 шеран 15 мартехь авиация
 
Авиаци
1946 шеран 15 майхь 16431
39 Малиновский, Василий Тимофеевич 1920 шеран 11 июлехь 1997 шеран 13 июнехь танкхо
 
Танкийн эскар
1944 шеран 10 январехь 9191
40 Михайлов, Николай Матвеевич 1902 шеран 19 февралехь 1965 шеран 30 ноябрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 28 апрелехь 3963
41 Мухамед-Мирзаев, Хаваджи 1910 шо 1943 шеран 4 октябрехь дошлой
 
Дошлой
1944 шеран 15 январехь 4476 веллачул тӀехь
42 Нурадилов, Ханпаша Нурадилович 1920 шеран 6 июлехь 1942 шеран 12 сентябрехь дошлой
 
Дошлой
1943 шеран 17 апрелехь 2636 веллачул тӀехь
43 Плотянский, Пётр Трофимович 1912 шеран 30 январехь 1997 шо ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1943 шеран 25 октябрехь 15139
44 Поцелуев, Иван Николаевич 1916 шеран 4 январехь 2000 шеран 18 февралехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1944 шеран 3 июнехь 7477
45 Радус, Фёдор Никифорович 1910 шеран 20 декабрехь 1988 шеран 22 ноябрехь авиация
 
Авиаци
1940 шеран 21 апрелехь 4643
46 Рыхлин, Николай Владиславович 1915 шеран 17 майхь 1989 шеран март авиация
 
Авиаци
1943 шеран 24 майхь 4124 цӀе дӀаяккхина
47 Сабельников, Фёдор Сидорович 1908 шеран 19 майхь 1947 шо ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1943 шеран 26 октябрехь 10394
48 Сергеев, Иван Фёдорович 1916 шеран 14 февралехь 1993 шеран январь артиллерия
 
Артиллери
1944 шеран 13 сентябрехь 18116
49 Сурмач, Михаил Михайлович 1913 шеран 1 июлехь 1997 шеран 9 январехь артиллерия
 
Артиллери
1945 шеран 10 апрелехь 13990
50 Тучин, Георгий Владимирович 1914 шеран 24 ноябрехь 1945 шеран 5 августехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1945 шеран 27 февралехь 8980
51 Харланов, Иван Степанович 1908 шеран 7 октябрехь 1972 шеран 11 декабрехь ГӀашсалти
 
ГӀашсалти
1943 шеран 16 октябрехь 776
52 Хрущёв, Иван Максимович 1915 шеран 3 январехь 1990 шеран 31 августехь авиация
 
Авиаци
1944 шеран 13 мартехь 14689
53 Чевола, Никифор Дмитриевич 1909 шеран 23 августехь 1993 шеран 13 сентябрехь артиллерия
 
Артиллери
1944 шеран 1 июлехь 9975
54 Чепелюк, Сергей Георгиевич 1921 шеран 9 сентябрехь 1985 шеран 19 июлехь авиация
 
Авиаци
1944 шеран 26 октябрехь 4076

Хьажа иштта

бӀаьра нисйан

Билгалдахарш

бӀаьра нисйан

Хьажоргаш

бӀаьра нисйан

Литература

бӀаьра нисйан
  • Азниева Е. Э., Бибулатова Х. В., Джамбулатова И. К. и др. Память: 1941-1945 / Айдамиров Ш. К. (автор проекта). — Нальчик: ООО «Печатный двор», 2019. — Т. 1. — 848 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-6043086-9-1.
  • Ахмадов Я. З., Хасмагомадов Э. Х. История Чечни в XIX-XX веках. — М.: «Пульс», 2005. — 996 с. — 1200 экз. — ISBN 5-93486-046-1.
  • Воднев В., Стрельцов А. Золотые звёзды Чечено-Ингушетии. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1985. — 30 000 экз.
  • Наши земляки — Герои Советского Союза / Партийный архив Чечено-Ингушского обкома КПСС. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1985. — 50 с. — 2000 экз.